(a. i.) : karınca yumurtası. Ebû-zerr : eshâb-ı kirâm’dan zühd ve takvaca meşhur bir zat.

اَلذَّرُّ [ez-zerr] (zâl’ın fethi ve râ’nın teşdîdiyle) Hurde karıncalara denir, صِغَارُ النَّمْلِ [sigâru’n-neml] ma’nâsına. Vâhidi ذَرَّةٌ [zerret]tir. Onların yüz dânesi bir arpa vezninde olmakla ذَرَّةٌ [zerret] evzân cümlesindendir. Kâle’ş-şârih ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿إِنَّ اللهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ﴾ أَيْ أَبَدًا

Şârih der ki bu mâdde saçmak ma’nâsına mevzû’dur, ma’ânî-i sâ’ire ondan münşa’ibdir. Hurde karıncaya ذَرَّةٌ [zerret] ıtlâkı saçılmış dâneye teşbîhledir ve vezn-i mezbûr ondan müteferri’dir ve şu’â’-ı şems sebebiyle pencere ve bacalar içre havâda müselsel toza ذَرَّةٌ [zerret] ta’bîri dahi ondan münşa’ibdir. İntehâ. Ve ذَرٌّ [zerr] Masdar olur, tohum ve dâne makûlesini saçmak ma’nâsına; yukâlu: ذَرَّ الْحَبَّ وَالْمِلْحَ وَنَحْوَهُ ذَرًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا فَرَّقَهُ وَنَثَرَهُ Ve göze göz otu ekmek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَّ الذَّرُورَ إِذَا طَرَحَهُ فِي الْعَيْنِ Ve neşr eylemek ma’nâsınadır; ve minhu: ذَرَّ اللهُ عِبَادَهُ فِي الْأَرْضِ إِذَا نَشَرَهُمْ Ve ذَرٌّ [zerr] ve ذُرُورٌ [zurûr] (مُرُورٌ [murûr] vezninde) Gövdenin yâhûd sâde etin arıklayıp ve rutûbeti çekilmekle siğil tarzında dâne dâne sûretinde olmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ذَرَّ اللَّحْمُ ذَرًّا وَذُرُورًا إِذَا تَخَدَّدَ Ve ذَرَّةٌ [zerret] gibi yerden nebât uç göstermek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ذَرَّ الْبَقْلُ إِذَا طَلَعَ أَيْ أَدْنَى شَيْءٍ مِنْهُ كَالذَّرَّةِ Kezâlik güneşin ucu tulû’ eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ذَرَّتِ الشَّمْسُ إِذَا طَلَعَتْ ve yukâlu: ذَرَّ قَرْنُ الشَّمْسِ إِذَا طَلَعَ Ve ذَرٌّ [zerr] Müte’addî olur, nebâtı yer bitirmeğe başlayıp ucunu göstermek ma’nâsına; yukâlu: ذَرَّتِ الْأَرْضُ النَّبَاتَ ذَرًّا إِذَا أَطْلَعَتْهُ Ve bir adamın başının ilerisi ağarmaya başlamak ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَّ الرَّجُلُ يَذُرُّ بِالضَّمِّ وَيَذَرُّ بِالْفَتْحِ ذَرًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالرَّابِعِ إِذَا شَابَ مُقَدَّمُ رَأْسِهِ وَيَذَرُّ فِيهِ بِالْفَتْحِ شَاذٌّ Ya’nî bâb-ı râbi’den şâzdır.

vn. 1. A scattering (seed) broadcast, a sowing (seed). 2. A sprinkling (salt, pepper; etc., on a thing). 3. The earth’s beginning to sprout and be sprinkled with herbage. 4. Vegetation’s beginning to show on the earth as a sprinkle. 5. A beginning to be sprinkled with grey hairs. 6. The sun’s rising.

اَلذَّرُّ [ez-zerr] Karıncanın hurdesi, sıgâr-ı neml ma’nâsına. Ve bu sebebden ba’zı ricâle ذَرٌّ [zerr] diye tesmiye ederler. Ve Ebû zerr ashâbdan birinin künyesi idi, radıyallâhu 'anhu. Ve ذَرٌّ [zerr] Saçmağa dahi derler; yukâlu: ذَرَرْتُ الْحَبَّ وَالْمِلْحَ وَالدَّوَاءَ أَذُرُّهُ ذَرًّا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا فَرَّقْتَهُ