لَا [lâ] (elifin kasrıyla) Nâfiye olur, ya’nî harf-i nefy olur ki cevâb mahallinde ve gayrı mahall-i inkârda îrâd olunur; yoktur ve değildir ma’nâlarınadır, Fârisîde ne lafzıyla edâ olunur. Ve işbu لَا [lâ]-i nâfiye beş vech üzere isti’mâl olunur: 1) 'Âmil olup meksûretü’l-hemze olan إِنَّ kelimesinin ‘ameli gibi ismini nasb ve haberini ref’ eder; nahvu: لَا صَاحِبَ جُودٍ مَمْقُوتٍ 2) لَيْسَ kelimesinin 'ameli gibi ‘amel eder ki ismini ref’ ve haberini nasb eder; nahvu: لَا رَجُلٌ فِي الدَّارِ Ve لَا kelimesi hemân nekrelerde 'amel eder; ke-kavli’ş-şâ’ir: “مَنْ صَدَّ عَنْ نِيرَانِهَا || فَأَنَا ابْنُ قَيْسٍ لَا بُرَاحَ” قَوْلُهُ لَا بُرَاحَ مَنْصُوبٌ مِثْلَ لَا رَيْبَ وَيُجُوزُ رَفْعُهُ فَتَكُونُ بِمَنْزِلَةِ لَيْسَ 3) ‘Âtıfe olur. Ve bunun üç şartı vardır: biri لَا dan mukaddem müsbet vâki’ olmaktır ki ma’tûfun ‘aleyh üzere sâbit olan hükmü ma’tûftan nefy eder, pes hükm ma’tûfun ‘aleyh üzere vâki’ olur; misle: جَاءَنِي زَيْدٌ لَا عَمْرٌو Yâhûd kendiden mukaddem sîga-i emr vâki’ olmaktır; misle: إِضْرِبْ زَيْدًا لَا عَمْرًا Sânî müte’âtıfları mütegâyir olmaktır, pes جَاءَنِي رَجُلٌ لَا زَيْدٌ terkîbi câ’iz değildir, zîrâ زَيْدٌ [zeyd]e ism-i recül sâdık olup 'atf ise tegâyür iktizâ eylemekle 'atf-ı mezbûr sahîh olmaz. Sâlis ki mü’ellif ondan sükût eylemiştir, başka bir harf-i 'atfa mukârin olmamaktır, meselâ: جَاءَنِي زَيْدٌ لَا بَلْ عَمْرٌو kavlinde ‘âtıf بَلْ kelimesidir, لَا kelimesi mukaddemini redd ve nefyi mutazammındır. Ve لَا kelimesi harf-i tasdîk olan نَعَمْ kelimesine münâkız cevâb olur. Bu sûrette kendinden sonra vâki’ olan cümleler ekserî hazf olunur, meselâ أَجَاءَكَ زَيْدٌ kavliyle “Zeyd sana geldi mi?” diye su’âl eyleseler cevâbında لَا dersin لَا جَاءَ sebkindedir, yok gelmedi demektir. Ve gâh olur ki لَا [lâ]-i nâfiye cârr ile mecrûr beynine tahallül ve i’tirâz eder; yukâlu: جِئْتُ بِلَا زَادٍ ve غَضِبْتُ مِنْ لَا شَيْءٍ 4) Bir fi’lin terkini taleb için mevzû’dur ki لَا [lâ]-i nâhiye ıtlâk ederler. Ve bu hâssaten fi’l-i muzâri’e dâhil olup ma’nâsının istikbâlini ve âhir harfinin cezmini iktizâ eder; nahvu kavlihi ta’âlâ: ﴿لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ﴾ 5) Zâ’id olur; nahvu kavlihi ta’âlâ: ﴿مَا مَنَعَكَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا أَلَّا تَتَّبِعَنْ﴾ أَيْ أَنْ تَتَّبِعَنِي ve kavlihi ta’âlâ: ﴿مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ﴾ أَيْ أَنْ تَسْجُدَ ve kavlihi ta’âlâ: ﴿لِئَلَّا يَعْلَمَ أَهْلُ الْكِتَابِ﴾ أَيْ لِيَعْلَمُوا