advl. prefix, As. كالاول As at first; as formerly.

vulg. k, suffixed personal or possessive pron. 2d pers. sing. masc. 1. pers. Thee. 2. poss. Thy.

ed. Mâ-kabli meftûh olarak Fârisîde edât-ı tasgîrdir. مردمك merdümek = adamcık, gözbebeği.

i. [ar. kâf. is.] Türkçe elif-bânın yirmi beşinci harfi olup, asıl elif-bânın sırası olan ebced tertibinde on birinci harf olmakla, rakam gibi isti’mâlinde 20 itibâr olunur. Şekl-i İbrânîsi (כ) olup, şekl-i Süryânî’si (ܟܟ) olup, ikisinin de sûret-i Arabiyyesiyle ve ale’l-husûs (ڪ kef) ile müşâbehetleri açıktır. Asıl Arabîde ince “ق kaf” gibi yani “كاسه kâse” ve “كومور kömür” kelimelerindeki gibi telaffuz olunup, lisânımızda “كاف kâf-ı Arabî” denilen bu telaffuz-ı aslîden başka üç türlü telaffuzu daha vardır: birine “كاف kâf-ı Fârisî” denir ki İranlılar tarafından ilâve olunup Türkçeye dahi kabul olunmuştur: “گلدی geldi” ve “گيردى girdi” lugatlerindeki gibi; Türkçeye mahsus olan diğer iki telaffuzundan biri “ى ye” gibi okunur: “اگر eyer = serc” ve “سويلمگه söylemeye” gibi ve “sağır كاف kâf” denilen dördüncüsü ise bizce el-yevm “ن nun” gibi okunursa da asıl telaffuzu genizden ve “نگ nuñ”a karîbdir: “دڭيز deñiz, بڭا baña, اڭ eñ “ gibi. Bir de “و vav” gibi telaffuz olunur “ك kef” vardır ki o da “گ gef” yazılır: گوگرجين güvercin gibi. Bu vechile lisânımızda bu harf hakîkatte dört veya beş harf ise de misâllerde görülen işâretleri yalnız bazı lugat ve kırâat kitaplarına mahsus olup, âdî kitaplarda tefrîk olunmayarak cümlesi bir türlü yazıldığından, arayanlara sühûlet bahş olmak üzere bu kitapta işâretlerini vaz’ etmekle beraber dördünü bir sırada îrâd ve bir bâba cem’ eyledik. Lisânımızın telaffuz-ı mahsûsuna göre ve tasvîr-i mahâric hikmetine muvâfık sûrette hurûf aranılacak olsa, (ك kâf)-ı Arabî ile “ق kaf” bir, ( گkâf)-ı Fârisî ile “غ gayn” yine bir harfle yazılıp, “گ gef” yerine de “ى ye” ve “و vav” yazılmak iktizâ edeceğinden, yalnız “ڭ gef” yani sağır kâf için bir harf-i mahsûsa ihtiyaç vardır; zîrâ bunu “ن nun” ile yazmak lisânın asıl ve iştikâkını bozmak demektir. — Türkiyyü’l-asl kelimelerin sonunda bulunan sâkin kâf-ı Arabî tahrîk olununca kâf-ı Fârisîye ve daha doğrusu (گ gef)’e tahvîl olunur: يمك yemek, يمگه yemeğe, يمگی yemeği, يمگك yemeğin; گومروك gümrük, گومروگه gümrüğe, گومروگی gümrüğü.

hc. ar. gibi. [teşbîh ve temsîl manasıyla bazı tabîrât-ı Arabiyyede bulunup, harf-i tarîfle de terekküb eder:] كما كان kemâ-kân = olduğu gibi; كما هو حقه kemâ-hüve hakkuhû = hakkıyla, hakkı olduğu gibi; كذلك kezâlik = yine böyle, böylece; كالاول ke’l-evvel = eski gibi; كأن ke-en, كأنه ke-ennehü = gûyâ. bu terkiplere ba.

(a. f. ha.) : Osmanlı alfabesinin yirmi beşinci harfi olup “ebced” hesabında yirmi sayısının karşılığıdır, [bugünkü alfabemizde, Osmanlıcanın kaf = j ve kef = J harfleri birleştirilmiştir] , (bkz. : kâf).

(f. e.) : Farsça’da küçültme edatıdır. Meselâ : "mordum, merdümek = adamcağız. . " gibi.

(a. f. ha.) : kef harfinin bir başka okunuşu, (bkz. : kef).

(a. ha.) : gr. teşbih, benzetme harfi olup : “gibi, misillü” mânâlarına gelir. ke-enne, ke-ennehu : sanki, güya. ko-'l-evvel : evvelki gibi. ke-mâ-fi-s-sâbık : eskiden olduğu gibi. ke-zâlik : yine böyle, yine öylece.

zr. ar. [ar. zamîr-i muttasılın müfret müzekker muhâtabı olup, müennesimeksûr ise de pek kullanışlı değildir] sen, seni, sana : عليك aleyk = üzerine, senin üzerine.