اَلْعَيَلُ [el-'ayel] (fethateynle) Bir adam bir haberi yâ bir kelâmı onun tâlib ve mürîdi olmayıp ve o haber ve kelâm şânından olmayan kimseye 'arz eylemek ma’nâsınadır, gûyâ ki tâlib ve mürîdine zafer-yâb olmadığından mürîd olmayan kimseye arz eder, Ahfeş’in keçiye ders okuttuğu gibi olur. Ve bu ma’nâ dâlleyi kanda arayacağını bilmemek ma’nâsına olan عَيْلٌ ['ayl]den mutasarrıftır. Kâle’ş-şârih ve minhu’l-hadîsu: “إِنَّ مِنَ الْبَيَانِ سِحْرًا وَإِنَّ مِنَ الْعِلْمِ جَهْلًا وَإِنَّ مِنَ الْقَوْلِ عَيَلًا” وَهُوَ عَرْضُكَ حَدِيثَكَ وَكَلَامَكَ عَلَى مَنْ لَا يُرِيدُهُ وَلَيْسَ مِنء شَانِهِ كَأَنَّهُ لَمْ يَهْتَدِ لِمَنْ يُرِيدُهُ فَعَرَضَهُ عَلَى مَنْ لَا يُرِيدُهُ Nihâye’de dahi bi-'aynihâ bu 'ibâre ile müfesserdir, pes كَأَنَّهُ لَمْ يَهْتَدِ kelâmı iltifât bâbından olur.

اَلْعَيْلُ [el-'ayl] (سَيْلٌ [seyl] vezninde) ve اَلْعَيْلَةُ [el-'aylet] (hâ’la) ve اَلْعُيُولُ [el-'uyûl] (قُعُودٌ [ku’ûd] vezninde) ve اَلْمَعِيلُ [el-me’îl] (مَكِيلٌ [mekîl] vezninde) Fakîr ve gedâ olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَالَ الرَّجُلُ يَعِيلُ عَيْلًا وَعَيْلَةً وَعُيُولًا وَمَعِيلًا إِذَا افْتَقَرَ Ve عَيْلَةٌ ['aylet] İsm olur, fakr u fâka ma’nâsına; yukâlu: هُوَ فِي عَوْلَةٍ مِنْ عَيْلَةٍ أَيْ فِي بُكَاءٍ مِنْ فَقْرٍ Ve عَيْلٌ ['ayl] ve مَعِيلٌ [me’îl] Bir adamı bir müşkil nesnenin tahsîli 'âciz ve fürû-mânde kılmak ma’nâsınadır; tekûlu: عَالَنِي الشَّيْءُ عَيْلًا وَمَعِيلًا أَيْ أَعْوَزَنِي Ve nâzendelikle iki cânibe meyelânla salını salını yürümek ma’nâsınadır; yukâlu: عَالَ الرَّجُلُ وَالْفَرَسُ فِي مَشْيِهِ إِذَا تَمَايَلَ وَاخْتَالَ وَتَبَخْتَرَ Ve bir adam yitiği kanda arayıp bulacağını bilmeyip mütehayyir kalmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَالَ الضَّالَّةَ إِذَا لَمْ يَدْرِ أَيْنَ يَبْغِيهَا Ve عَيْلٌ ['ayl] ve عُيُولٌ ['uyûl] Bir yerde gezip dönüştürmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَالَ فِي الْأَرْضِ إِذَا ذَهَبَ وَدَارَ

اَلْعَيِّلُ [el-'ayyil] (كَيِّسٌ [keyyis] vezninde) ve اَلْعِيَالُ [el-‘iyâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Bir adamın besleyip zâd ve nafakalarını gördüğü kimseye denir, evlâd ve ezvâc ve etbâ’ gibi; sıklet ma’nâsındandır. Ve bu vâviyye ve yâ’iyyedir. عَيِّلٌ ['ayyil] kelimesinin cem’i عَالَةٌ ['âlet] ve عَيَايِلُ ['ayâyil] gelir; yukâlu: نِسْوَةٌ عَيَايِلُ

vn. & s. 1. A proudly strutting, a strut. 2. A roaming, wandering; a ramble. 3. A balance’s inclining; not being in equipoise. 4. A being burdened with a large family. 5. A being or becoming poor; poverty. 6. A being unable to find one’s stray beast; disappointment, failure.

s. An idle story that does not concern the hearer.

s. A man’s household; or, (pl. عیال) a member of one’s household.

a. Poor, needy.

a. pl. of عائل Poor, needy.