عُمَرُ ['umer] (زُفَرُ [zufer] vezninde) Bir kişiyi onunla tesmiye hâlinde عَامِرٌ ['âmir]den ma’dûldür, zîrâ sıfat hâletinde ma’dûl olsa اَلْعُمَرُ denir ki عَامِرٌ ['âmir] irâde olunur.

عُمَّرٌ ['Ummer] (سُكَّرٌ [sukker] vezninde) Vâsit kurbünde bir mevzi’dir.

iz. ar. 1. Yaşayış, yaşama, hayat, زندگانى zinde-gânî = ömür sürmek, Allah ömürler versin. 2. Müddet-i hayat, bir insan ve hayvanın yaşadığı müddet: bütün ömründe; ömrümü âlâm ve ahzânla geçirdim. 3. Tatlı yaşayış, bi-hakkın yaşama: havası latîf bir mahalde gâilesiz yaşamak ömürdür. ≡ sıf. tr. 1. Garip, tuhaf, gülünç: kendi sergüzeştini nakl etmesi pek ömürdür. 2. Şen, şâtır, ahvâl-i garîbe sâhibi: herif ömürdür.

اَلْعَمْرُ [el-'amr] ('ayn’ın fethiyle) Dîn ve millet ma’nâsına müsta’mel olur; kîle ve minhu: لَعَمْرِي وَيُحَرَّكُ Ya’nî ba’zılar işbu kasem ma’rizinde îrâd olunan لَعَمْرِي kelâmında عَمْرٌ ['amr] dîn ve millet ma’nâsınadır dedi, lâkin ekser-i ‘ulemâ hayât ve bekâ’ ma’nâsını irâde ederler. Pes لَعَمْرُكَ kavli “Senin başına ve cânına ve 'indimde e’azz ve eşref olan hayâtına and içerim” demek olur.

اَلْعَمَرُ [el-'amer] (fethateynle) Şol mendile ve dülbende denir ki ahrâr olan nisvân onunla başlarını örterler, 'alâ-kavlin yaşmağı ve çarı olmamakla başlarını örtüp bürüdükleri gömlekleri yenine denir. ‘Arab gömleklerinin yenleri büyük ve vâsi’ olmakla onunla da perdelenirler. Mü’ellifin أَوْ أَنْ لاَ يَكُونَ لَهَا خِمَارٌ 'ibâreti 'alâ-'âdetihi müsâmahayı mutazammındır, ya’nî أَنْ ile mü’evvel olan masdarı ism-i fâ’il olmak üzere i’tibâr eylemiştir. Şârih der ki sonra mutlakan yen uçlarında isti’mâl olundu. Ke-mâ fi’n-Nihâye: وَلاَ بَأْسَ أَنْ يُصَلِّيَ الرَّجُلُ فِي عَمَرَيْهِ هُمَا طَرَفَا الْكُمَّيْنِ فِيمَا فَسَّرَهُ الْفُقَهَاءُ Ve عَمَرٌ ['Amer] Bir dağın adıdır ki ondan cereyân eden yağmur suyu Mekke’nin mesîline munsabb olur.

ih. z. Halîfe-i sânî, emîrü’l-mü’minîn Ömer bin el-Hattâb (r.a.) ≡ t. Ömereyn = 1. Hazret-i Ömer ile selef-i âlîleri Hazret-i Ebûbekr-i Sıddîk (radıyallahü anhümâ). 2. Hazret-i Ömer-i Farûk ile adâlet ve diyânette bi-hakkın onların sânîsi demeye şâyân olan Ömer bin Abdülazîz (radıyallahü anhümâ).

(a. h. i.) : 1) ikinci halîfe Hz. Ömer. [haklıyı haksızdan ayırdederek, adaleti tam yerine getirmekte kazandığı için Fârûlc kelimesiyle adlandırılmıştır] , (bkz. : ibn-ül-hattâb). 2) erkek adı.

(a. s.) : 1) bayındır. 2) resmî.

(a. i.) : ömür, yaşama, yaşayış, hayat.

اَلْعَمَرُ [el-'amer] (fethateynle) ve اَلْعَمْرُ [el-'amr] (خَمْرٌ [hamr] vezninde) ve اَلْعُمْرُ [el-'umr] ('ayn’ın zammıyla) ve اَلْعَمَارَةُ [el-'amâret] (أَمَارَةٌ [emâret] vezninde) Çok zaman yaşayıp kalmak ma’nâsınadır ki mu’ammer olmak ta’bîr olunur; yukâlu: عَمِرَ الرَّجُلُ وَعَمَرَ عَمَرًا وَعَمْرًا وَعُمْرًا وَعَمَارَةً مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ وَالْأَوَّلِ وَالثَّانِي إِذَا بَقِيَ زَمَانًا أَيْ طَوِيلاَ Ve mu’ammer eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَرَهُ اللهُ أَيْ أَبْقَاهُ Ve bir adama bir nesneyi 'ömrü vechile ya’nî kendisinin yâhûd o adamın müddet-i hayâtına ta’lîkle bahş ve i’tâ eylemek ma’nâsınadır; tekûlu: عَمَرْتُهُ إِيَّاهُ إِذَا جَعَلْتَهُ لَهُ عُمُرَهُ أَوْ عُمُرَكَ Ve عَمَارَةٌ ['amâret] ve عُمُورَةٌ ['umûret] ('ayn’ın zammıyla) Bir adam mâlına ve hânesine mülâzemet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَرَ الرَّجُلُ مَالَهُ وَبَيْتَهُ عَمَارَةً وَعُمُورَةً إِذَا لَزِمَهُ Ve عَمَارَةٌ ['amâret] Bir adamın mâlı onup âbâdân ve firâvân olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَرَ الْمَالُ نَفْسُهُ وَعَمُرَ وَعَمِرَ عَمَارَةً مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالْخَامِسِ وَالرَّابِعِ إِذَا صَارَ عَامِرًا أَيْ كَثِيرًا وَافِرًا Ve عَمَارَةٌ ['amâret] Baş kisvetine denir, takye ve kalensüve gibi. Ve عَمَارَةٌ ['amâret] Kabîleden küçüğe denir ki murâd kabîleden münşa’ib olan küçük kâbile olacaktır; 'ayn’ın kesriyle de câ’izdir. 'Alâ-kavlin hayy-ı 'azîm ya’nî kabîleden küçük ve batndan büyük olup kendi başlarına konup göçer olan çokluk cemâ’attir, Türkmenler boy ta’bîr ederler. Ve شَعْبٌ [şa’b] mâddesinde beyân olunmuştu ki رَأْسٌ [re’s] ve شَعْبٌ [şa’b] ba’dehu قَبِيلَةٌ [kâbîlet] ba’dehu عَمَارَةٌ ['amâret] ondan بَطْنٌ [batn] ve ondan فَخِذٌ [fehiz] ıtlâk olunur. Ve عَمَارَةٌ [‘amâret] Beyne’l-‘Arab şol murassa’ ve müzeyyen ruk’aya denir ki ser-gerde-i kavm ü kabîle olan adamın kendilerine mahsûs sâyebânlarına ‘alâmet-i riyâset için terkî’ olunur, gûyâ ki şemse-i hayme-i vüzerâ’ menzilinde olur. Ve عِمَارَةٌ [‘imâret] Tahiyyet ve teslîm ma’nâsınadır. Fi’l-asl “’ömrün uzun olsun” diye du’â’ ma’nâsına olup ba’dehu mutlak tahiyyet ve teslîmde isti’mâl olundu; عَمَارٌ ['amâr] dahi bu ma’nâyadır hâ’sız. Ve عَمْرٌ ['amr] (خَمْرٌ [hamr] vezninde) ve عَمَارَةٌ ['amâret] Savm ve salât gibi Hak ta’âlâ dergâhına 'ibâdet eylemek ma’nâsına müsta’meldir ki i’mâr-ı dîn eylemektir; yukâlu: عَمَرَ رَبَّهُ عَمْرًا وَعَمَارَةً إِذَا عَبَدَهُ وَصَلَّى وَصَامَ