(a. i.) : doğruluk, (bkz. : adalet, dâd).

iz. ar. 1. İhkâk-ı hakk, bî-tarafâne hüküm, hakkâniyyet, adâlet, dâd: dünya adl ile kâimdir; adl-i pâdişâhî; adl-i ilâhî. 2. Müsâvât, tesâvî, seviyy-i muâmele: müteaddid ezvâcı olan adamın, bunlar miyânında adle riâyet etmesi şarttır. 3. hk. Râhin ile mürtehinin rehni tevdî‘ ettikleri kimse.

اَلْعَدَلُ [el-'adel] (fethateynle) Yükün iki denginin berâberliğine ve berâberleşmesine denir; yukâlu: لَيْسَ فِي الْحِمْلِ عَدَلٌ أَيْ تَسْوِيَةٌ فِي عِدْلَيْهِ

اَلْعَضْلُ [el-'adl] (فَضْلٌ [fadl] vezninde) Bir adamı sıkıştırıp tazyîk eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَضَلَ عَلَيْهِ عَضْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا ضَيَّقَ Ve bir adamın işi pek düşvâr ve şedîd olmak ma’nâsınadır, gûyâ ki kendisini tazyîk eder; yukâlu: عَضَلَ بِهِ الْأَمْرُ إِذَا اشْتَدَّ Ve عَضْلٌ ['adl] ve عِضْلٌ ['idl] ve عِضْلَانٌ ['idlân] (‘ayn’ların kesriyle) Bir kimse bir hatunu ere varmaktan zulmen men’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَضَلَ الْمَرْأَةَ عَضْلًا وَعِضْلًا وَعِضْلَانًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَالثَّانِي وَالرَّابِعِ إِذَا مَنَعَهَا الزَّوْجَ ظُلْمًا

اَلْعِضْلُ [el-'idl] ('ayn’ın kesriyle) Dâhiye olan adama denir. Ve pek çirkîn şey’e denir.

s. 1. Justice, equity. 2. An equivalent; a fair price. 3. A police officer. 4. (pl. عدول) A competent, disinterested witness.

s. (pl. اعدال عدول،) 1. A half-load, pack, bale. 2. A counter-poise. 3. An equivalent. 4. A like, a match.

اَلْعَدْلُ [el-'adl] (‘ayn’ın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) Bir nesneyi mahalline vaz’ etmek ki ظُلْمٌ [zulm]ün mukâbilidir; yukâlu: عَدَلَ عَلَيْهِ فِي الْقَضِيَّةِ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي Ve عَدْلٌ ['adl] عَادِلٌ ['âdil] ma’nâsına dahi gelir; yukâlu: رَجُلٌ عَدْلٌ أَيْ رَضِيٌّ وَمُقْنِعٌ فِي الشَّهَادَةِ Ve bu aslında masdardır.

اَلْعِدْلُ [el-'idl] ('ayn’ın kesri ve dâl’ın sükûnuyla) Misl ma’nâsınadır, Ahfeş rivâyeti üzere. Ve عَدْلٌ ['adl] ('ayn’ın fethiyle) Kezâlik misl ma’nâsınadır. عَدَلْتُ بِهَذَا عَدْلًا حَسَنًا kavlinden me’hûzdur. Aslında masdardır,ba’dehu misl için ism kılındı. عَدْلٌ [‘adl] metâ’ ma’nâsından fark olsun diye, nitekim إِمْرَأَةٌ رَزَانٌ derler, râ’nın fethiyle ehl-i vakâr ma’nâsına. Ve عَجُزٌ رَزِينٌ derler sakîl ma’nâsına, mâ-beynlerin farktan ötürü. Ve Ferrâ eyitti: عَدْلٌ ['adl] bir nesneye mu’âdil olandır, hilâf-ı cinsinden ve عِدْلٌ ['idl] kesrle misl ma’nâsınadır; tekûlu: عِنْدِي عِدْلُ غُلَامِكَ وَعِدْلُ شَاتِكَ إِذَا كَانَ غُلَامًا يَعْدِلُ غُلَامًا وَشَاةً تَعْدِلُ شَاةً Ve kaçan hilâf-ı cinsten kıymetin dilesen 'ayn’ı meftûh kılarsın. Ve gâh olur ba’zı 'Arab meksûr kılarlar, gûyâ ki galat ederler.