s. 1. Superiority. 2. A kindness, favor, benefit, gift. 3. Power, ability.

interj. May God prolong (his life, etc.)!.

اَلتِّطْوَلُ [et-titvel] (دِرْهَمٌ [dirhem] vezninde) ve اَلطَّوِيلَةُ [et-tavîlet] (سَفِينَةٌ [sefînet] vezninde) ve اَلطِّوَلُ [et-tivel] ve اَلطِّيَلُ [et-tiyel] (عِنَبٌ ['ineb] veznlerinde ve ba’zı eş’ârda bu ikinin lâm’ları müşedded olur) Dâbbenin ayaklarına bağlanan yâhûd ayaklarına bağladıktan sonra bir ucunu tutup mer’âya salıverilecek ipe denir. Tavla ipi bundan muharreftir.

طُوَّلٌ [tuvvel] (سُكَّرٌ [sukker] vezninde) Bir cins su kuşu ismidir ki ayakları uzun olur.

اَلطُّولُ [et-tûl] (tâ’nın zammıyla) Uzamak ma’nâsınadır; yukâlu: طَالَ الشَّيْءُ طُولًا إِذَا امْتَدَّ Şârih der ki 'inde’l-ba’z bu mâdde bâb-ı hâmisten mutasarrıftır, nakîzi olan قَصُرَ bâbına haml ile ve 'inde’l-ba’z bâb-ı evveldendir. Fi’li lâzım olmakla ism-i fâ’ili طَوِيلٌ [tavîl] gelir. İntehâ. Ve طُولٌ [tûl] طِوَالٌ [tivâl] ve طِيَالٌ [tiyâl] gibi meks ve ârâm yâhûd 'ömr ve hayât ma’nâsına müsta’meldir, ke-mâ se-yuzkeru. Şârihin beyânına göre طُولٌ [tûl] uzunluk ma’nâsına ism olur ve cem’inde أَطْوَالٌ [atvâl] denir; yukâlu: لَهُ طُولٌ أَيْ خِلَافُ عَرْضٍ

اَلطِّوَلُ [et-tivel] ve اَلطِّيَلُ [et-tiyel] (عِنَبٌ ['ineb] veznlerinde) ve اَلطُّولُ [et-tûl] (tâ’nın zammıyla) ve اَلطَّوْلُ [et-tavl] (tâ’nın fethiyle) ve اَلطِّيلُ [et-tîl] (tâ’nın kesriyle) ve اَلطُّوَلُ [et-tuvel] (صُرَدٌ [surad] vezninde) ve اَلطَّوَالُ [et-tavâl] (سَحَابٌ [sehâb] vezninde) ve اَلطِّوَالُ [et-tivâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Meks ü ârâm yâhûd 'ömr ü hayât yâhûd uzun uzadı gidip gâ’ib olmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: طَالَ طَوَلُكَ وَطِيَلُكَ وَطُولُكَ وَطَوْلُكَ وَطِيلُكَ وَطُوَلُكَ وَطَوَالُكَ وَطِيَالُكَ أَيْ مَكْثُكَ أَوْ عُمُرُكَ أَوْ غَيْبَتُكَ

iz. ar. 1. Uzunluk, boy: bu arsanın tûl ve arzı; tûlünü ölçmek; beş arşın tûlü vardır. 2. Zaman çokluğu, uzun müddet: طول عمر tûl-i ömr = ömür çokluğu; طول مدت tûl müddet = çok zaman. 3. Çokluk, kesret: طول امل tûl-i emel = tama‘, bitmez tükenmez hırs ve arzu. 4. c. Kürre-i arzın şarktan garba olan imtidâdı, arz mukâbili: bir mevkiin tûl ve arz derecâtını tayîn etmek; istanbul’un tûlü nedir? طول شرقى tûl-i şarkî = mebde’ ittihâz olunan bir noktadan itibâren 180 dereceye kadar şark cihetinde olan yerlerin tûlü; طول غربى tûl-i garbî = nokta-i mezkûreden yine 180 dereceye kadar garb cihetinde olan yerlerin tûlü; mebde’-i tûl her devlet indinde kendi pâyitahtı içinde bir noktadan ibâret addolunmakla bâ‘is-i teşvîş-i azîm olan bu ihtilâfın ref‘iyle müşterek bir mebde’-i tûl ittihâzı elzemdir; tûl saati = kronometre.

sıf. i. Kocasız karı, ermel, bîve: dullara iâne toplamak; dul kadınlara maaş bağlamak; dul kalmak = kocası ölmek; gelin dulu = gâyet genç olarak dul kalmış hâtun.

اَلطَّوَلُ [et-tavel] (fethateynle) Devenin مِشْفَرٌ [mişfer]-i a’lâsı ya’nî üst dudağı uzun olmak ma’nâsınadır. Cevheri مِشْفَرٌ [mişfer] yerine شَفَةٌ [şefet] lafzıyla ta’bîr eylemekle vehm eylemiştir, zîrâ شَفَةٌ [şefet] insân dudağına mahsûstur. Şârih der ki bu insânın burnuna مِرْسَنٌ [mirsen] ıtlâkı kabîlindendir, fe-lâ veheme. Ve bu bâb-ı râbi’den mutasarrıftır; yukâlu: طَوِلَ الْبَعِيرُ طَوَلًا إِذَا كَانَ فِي مِشْفَرِهِ الْأَعْلَى طَوَلٌ Ve i’lâl olunmadığı iltibâsa mebnîdir.

اَلطِّوَلُ [et-tivel] ve اَلطِّيَلُ [et-tiyel] (عِنَبٌ ['ineb] veznlerinde) ve اَلطُّولُ [et-tûl] (tâ’nın zammıyla) ve اَلطَّوْلُ [et-tavl] (tâ’nın fethiyle) ve اَلطِّيلُ [et-tîl] (tâ’nın kesriyle) ve اَلطُّوَلُ [et-tuvel] (صُرَدٌ [surad] vezninde) ve اَلطَّوَالُ [et-tavâl] (سَحَابٌ [sehâb] vezninde) ve اَلطِّوَالُ [et-tivâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Meks ü ârâm yâhûd 'ömr ü hayât yâhûd uzun uzadı gidip gâ’ib olmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: طَالَ طَوَلُكَ وَطِيَلُكَ وَطُولُكَ وَطَوْلُكَ وَطِيلُكَ وَطُوَلُكَ وَطَوَالُكَ وَطِيَالُكَ أَيْ مَكْثُكَ أَوْ عُمُرُكَ أَوْ غَيْبَتُكَ