iz. ar. cm: eşkâl. 1. Sûret, biçim, hey’et: her harfin kendine mahsus bir şekli vardır; garîbü’ş-şekl bir hayvan. 2. Benzer, timsâl, tasvîr: filin şeklini yapmak; şekli hâla gözümün önündedir. 3. Taslak, resim, plan: yaptırmak istediğin şeyin şeklini çizip verirseniz o adam tıpkısını yapar. 4. Benzer, çehre: tarîfle bir adamın şeklini tamâmıyla anlamak mümkün değildir. 5. Türlü, nevi, cins, çeşit: bu ne şekil adamdır! 6. d. Hendesede hatlardan mürekkep olarak her bir başka bir sûrette olan resimlerin beheri: şekl-i müselles, şekl-i muntazam, şekl-i kesîru’l-adlâ‘; eşkâl-i hendesiyye. 7. Fenn kitaplarında anlattırılan şeyleri göstermek üzere derc edilen resim ve hutût vesâire: o kitabın eşkâli metnin içinde mi yoksa ayrı mı basılmıştır? 145’nci şekilde gösterildiği üzere. 8. mn. Kıyâsın sûret-i tertîbi. ≡ cm. Mürûr tezkirelerinde vesâir evrâk-ı resmiyyede bir adamın kayd olunan çehre alâmetleri, göz, bıyık, saç vesâire keyfiyeti: tezkiresinde eşkâli yazılı değildir; eşkâli gazetelerle ilân olundu.

اَلشَّكْلُ [eş-şekl] (şîn’in fethi ve kesriyle) Şibh ve misl ma’nâsınadır; yukâlu: هَذَا شَكْلُهُ أَيْ شِبْهُهُ وَمِثْلُهُ Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre شَكْلٌ [şekl] ve مُشَاكَلَةٌ [muşâkelet] hey’et ve sûrette müşabehettir, niteki نِدٌّ [nidd] cinsiyyette ve شِبْهٌ [şibh] keyfiyyette olur. İntehâ. Ve شَكْلٌ [şekl] Bir adamın tab’ ve hevâsına sâlih ve muvâfık olan şey’e denir; ve minhu tekûlu: هَذَا مِنْ هَوَايَ وَشَكْلِي وَهُوَ مَا يُوَافِقُكَ وَيَصْلُحُ لَكَ Ve umûr-ı muhtelife-i müşkileye ıtlâk olunan أَشْكَالٌ [eşkâl] kelimesinden müfred olur, ya’nî her biri bir cinsten olup yekdîgere mütehâlif olan umûr ve havâyicin her birine شَكْلٌ [şekl] denir; yukâlu: هَذِهِ الْأُمُورُ أَشْكَالٌ أَيْ مُخْتَلِفَةٌ مُشْكِلَةٌ Şârih der ki ma’nâ-yı evvelde cem’i شُكُولٌ [şukûl]dur ve ba’zen أَشْكَالٌ [eşkâl] gelir. Ve شَكْلٌ [şekl] Bir nesnenin gerek mahsûs ve gerek mevhûm sûretine denir; cem’i أَشْكَالٌ [eşkâl] ve شُكُولٌ [şukûl] gelir; yukâlu: هَذَا شَكْلُ ذَاكَ وَهُوَ صُورَةُ الشَّيْءِ الْمَحْسُوسَةُ وَالْمُتَوَهَّمَةُ Ve sarı ve kırmızıyla alaca bir nebât adıdır. Ve ehl-i ‘arûz ıstılâhında habn ve keff ‘illetlerini cem’ eylemeğe ıtlâk olunur, habn sebeb-i hafîfin sâkinini hazf ve keff sâbi’-i sâkini hazf eylemek olmakla شَكْلٌ ذُو وَتِدٍ mecmû’ olan fâ’ilâtün cüz’ünden elif ve nûn’un hazfinden 'ibâret olur. Ve شَكْلٌ [şekl] Masdar olur, bir nesne mütebeyyin olmayıp çaparız ve müştebih olmak ma’nâsınadır; yukâlu: شَكَلَ الْأَمْرُ شَكْلًا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا الْتَبَسَ Ve asmada ve tevekte olan üzümün ba’zısı olmak ma’nâsınadır ki alacalanmak ta’bîr olunur, ‘alâ-kavlin siyâhlanıp olmağa başlamak ma’nâsınadır ki ben düşmek ta’bîr olunur; yukâlu: شَكَلَ الْعِنَبُ إِذَا أَيْنَعَ بَعْضُهُ أَوِ اسْوَدَّ وَأَخَذَ فِي النُّضْجِ Ve yazıya nokta ve i’râb vaz’ eylemek ma’nâsına müsta’meldir, gûyâ ki شِكَالٌ [şikâl] ile kayd etmiş olur; yukâlu: شَكَلَ الْكِتَابَ إِذَا أَعْجَمَهُ Ve davarın ayağını kösteklemek ma’nâsınadır; yukâlu: شَكَلَ الدَّابَّةَ إِذَا شَدَّ قَوَائِمَهَا بِحَبْلٍ

vulg. şekil, s. (pl. اشكال) 1. Form, shape, figure. 2. A mathematical or other diagram. 3. A sort, kind, manner; grade, degree. 4. (prosody) An abbreviation of the foot فاعلائن into فعلات (fe‘ilâtü). 5. Guise, appearance. 6. Features, physiognomy.

اَلشَّكَلُ [eş-şekel] (fethateynle) Koyunun böğrü ak olmak. Ve gözde kırmızılık olmak. Ve شَكَلٌ [Şekel] 'Arap tâ’ifesinden bir cemâ’atin ismidir.

اَلشَّكْلُ [eş-şekl] (şîn’in fethi vekâf’ın sükûnuyla) Misl ma’nâsınadır. Ve شَكْلٌ [şekl] Atın yâhûd kuşun ayağına ip bağlamağa dahi derler ki o ipe شِكَالٌ [şikâl] derler. Ve شَكْلٌ [şekl] Devenin göğüs bağıyla kasık bağının arasına ip bağlamağa dahi derler; tekûlu: شَكَلْتُ الْفَرَسَ بِالشِّكَالِ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَشَكَلْتُ عَنِ الْبَعِيرِ إِذَا شَدَّدْتَ شِكَالَهُ Ve شَكْلٌ [şekl] Kitâbete i’râb komağa dahi derler; tekûlu: شَكَلْتُ الْكِتَابَ إِذَا قَيَّدْتَهُ بِالْإِعْرَابِ

اَلشِّكْلُ [eş-şikl] (şîn’in kesri vekâf’ın sükûnuyla) Nâz; yukâlu: إِمْرَأَةٌ ذَاتُ شِكْلٍ

اَلشُّكُلُ [eş-şukul] (zammeteynle) Cem’i. Ve شِكَالٌ [şikâl] Şol ipe dahi derler ki devenin göğüs bağıyla kasık bağının arasına bağlarlar, tâ ki kasık bağı devenin zekerin incitmeye. Ve ona زِوَارٌ [zivâr] dahi derler. Ve شِكَالٌ [şikâl] Atın üç ayağında olan beyâza dahi derler ki bir ayağı مُطْلَقٌ [mutlak] olup kendi renginde ola ve buna شِكَالٌ [şikâl] dedikleri عِقَالٌ ['ikâl]e teşbîhendir yâhûd üç ayağı kendi renginde olup bir ayağında beyâz olmağa derler. Ve Ebû 'Ubeyd eyitti: شِكَالٌ [şikâl] ayakta olur elde olmaz.