اَلْخِيرَةُ [el-hîret] (hâ’nın kesriyle) ve اَلْخِيَرُ [el-hiyer] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) ve اَلْخِيَرَةُ [el-hiyeret] (عِنَبَةٌ [‘inebet] vezninde) Masdarlardır, bir nesneyi sâ’ir üzere tafdîl ve tercîh eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَارَ الرَّجُلُ عَلَى غَيْرِهِ يَخِيرُهُ خِيرَةً وَخِيَرًا وَخِيَرَةً إِذَا فَضَّلَهُ Ve bir nesneyi seçip üründülemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَارَ الشَّيْءَ إِذَا انْتَقَاهُŞârih der ki meselâ مُحَمَّدٌ خِيرَةُ اللهِ kavlinde خِيرَةٌ kelimesi bi-ma’nâ مَخْيُورٌ [mahyûr]dur. İntehâ. Ve خِيرَةٌ [hiret] إِخْتِيَارٌ [ihtiyâr]dan ism olur, فِدْيَةٌ [fidyet] ve إِفْتِدَاءٌ [iftidâ’] gibi. Ve خِيَرَةٌ [hiyeret] عِنَبَةٌ ['inebet] vezninde kezâlik ism olur, خِيَارٌ [hiyâr] gibi ki إِخْتِيَارٌ [ihtiyâr]dan ismdir ve تَخَيُّرٌ [tehayyur]dan dahi ism olur, طِيَرَةٌ [tiyeret] ve تَطَيُّرٌ [tetayyur] gibi. Ve ba’zılar خِيرَةٌ [hîret] ve خِيَرَةٌ [hiyeret] üründülenmiş güzîde nesneye denir dediler, pes مَخْيُورٌ [mahyûr] ma’nâsına olur, niteki zikr olundu.

اَلْحُرَّةُ [el-hurret] (hâ’nın zammıyla) Kişi-zâde ve kerîme olan hatuna denir; yukâlu: إِمْرَأَةٌ حُرَّةٌ أَيْ كَرِيمَةٌ ve âzâde hatuna denir ki أَمَةٌ [emet] ve جَارِيَةٌ [câriyet] mukâbilidir. Cem’i حَرَائِرُ [harâ’ir] gelir gayr-i kıyâs üzere; yukâlu: هِيَ حُرَّةٌ أَيْ ضِدُّ أَمَةٍ

خُرَّةُ [hurret] (hâ’nın zammıyla) Esâmîdendir: Ya’kûb b. hurre ed-Debbâg muhaddisînden za’îfü’r-rivâyettir. Ve Ahmed b. Muhammed b. 'Ömer b. hurre muhaddistir. Ve Bahâ’uddevle hurre Feyrûz b. 'Adududevle ed-Deylemî’dir ki Deyâlime’den bir şâh idi.

اَلْحَرَّةُ [el-harret] (hâ’nın fethiyle) Şol yerdir ki kara taşları çok ola ve onda taşlar âteşte yanmış gibi pârelenmeğe yüz tutmuş ola. Ve susuzluk ma’nâsına da gelir, عَطَشٌ ['ataş] gibi.

اَلْحِرَارُ [el-hirâr] (hâ’nın kesriyle) Cem’i. Ve اَلْحَرَّاتُ [el-harrât] (hâ’nın fethi ve râ’nın teşdîdiyle) Kezâlik cem’i. Ve اَلْحَرُّونَ [el-harrûn] (hâ’nın fethi ve râ’nın teşdîdiyle) Vâv ile nûn ile cem’ etmişlerdir, أَرَضُونَ [aradûn]u cem’ ettikleri gibi. Ve اَلْأَحَرُّونَ [el-eharrûn] (hemzenin ve hâ’nın fethi ve râ’nın teşdîdiyle) حَرَّةٌ [harret]in cem’idir, lâkin cem’-i cem’ olur, zîrâ bu hakîkatte حَرَّةٌ [harret]in cem’i olur, cem’-i kıllet sîgası üzere. Ve حَرِّيٌّ [harriyy] (hâ’nın fethi ve râ’nın kesri ve teşdîdiyle) A’lâm-ı ricâldendir, Nehşel b. harrî ma’rûftur. Ve حَرِّيٌّ [harriyy] Şol deveye derler ki حَرَّةٌ [harret]te ya’nî kara taşlı yerde ra’y olunur. Ve اَلْحِرَّةُ [el-hirret] (hâ’nın kesriyle) Susuzluk, عَطَشٌ ['ataş] ma’nâsına; ve minhu kavluhum: “أَشَدُّ الْعَطَشِ حِرَّةٌ عَلَى قِرَّةٍ” Ya’nî “Susuzluğun eşeddi soğuk günde olan susuzluktur.” Ve حِرَّةٌ [hirret]in hâ’sını meksûr ettikleri قِرَّةٌ [kirret]ten ötürüdür, ya’nî قِرَّةٌ [kirret]in kâf’ı meksûr olmağındır.

اَلْحُرَّةُ [el-hurret] Zıddu أَمَة [emet]. حُرٌّ [hurr]un mü’ennesidir. Ve حُرَّةٌ [hurret] Kerîme ma’nâsına da gelir; yukâlu: نَاقَةٌ حُرَّةٌ وَسَحَابَةٌ حُرَّةٌ أَيْ كَثِيرَةُ اللَّبَنِ وَكَثِيرُ الْمَطَرِ Ve حُرَّةُ الذِّفْرَى [hurretu’z-zifrâ] (zâl-ı mu’cemenin kesri ve elifin kasrıyla) Küpe değdiği yerin ismidir, binâ-gûş ma’nâsına.