اَلْجِلْبُ [el-cilb] (cîm’in kesriyle) Deve pâlânına denir, cemî’-i edevât u haşviyyâtıyla; 'alâ-kavlin pâlânın örtüsüne denir yâhûd kolansız ve ipsiz ve sâ’ir edevâtsız yalnız ağacına denir ki hatab ta’bîr olunur.

اَلْجُلْبُ [el-culb] (cîm’in zammı ve kesriyle) Yağmursuz sehâba denir; ‘alâ-kavlin ufktan dağ gibi arkuru gerilip kalkan sehâba denir. Ve جُلْبٌ [culb] (cîm’in zammıyla) Gecenin sevâd ve zulmetine denir. Ve bir mevzi’ adıdır.

i. [lugat-ı ânife-i Arabîden me’hûz] Kesilecek hayvanât ve ale’l-husûs koyun sürüsü celb ile kasaplara satan tâcir. [lisân-ı avâmda celebci denilip ve sevk edici manası düşünülürse belki bu daha doğrudur. ─ vaktiyle sürü ile esir sevk ve esircilere fürûht eden eşref-i mahlûkat tüccarına bu nâm verilirdi.]

اَلْجَلْبُ [el-celb] (ضَرْبٌ [darb] vezninde) ve اَلْجَلَبُ [el-celeb] (تَعَبٌ [ta’ab] vezninde) Deve ve koyun ve câriye makûlesini bey’ için bir yerden âher yere sürüp iletmek ma’nâsınadır ki sürek götürmek ta’bîr olunur; yukâlu: جَلَبَهُ جَلْبًا وَجَلَبًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالثَّانِي اِذَا سَاقَهُ مِنْ مَوْضِعٍ إِلَى آخَرَ Ve bu ma’nâda lâzım olur; yukâlu: جَلَبَهُ فَجَلَبَ هُوَ أَيِ انْسَاقَ Ve nâs gırîv ve feryâd ve çığıltı eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْقَوْمُ اِذَا صَاحُوا وَصَوَّتُوا Ve kesb ü kâr tarîkına dürüşmek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ لأَهْلِهِ اِذَا كَسَبَ وَطَلَبَ وَاحْتَالَ Ve at koşarken daha ziyâde hâhiş ve gayret gelip ikdâm eylemekle refîklerini sebk eylesin diye râkibi yâhûd ardında olan kimse ata haykırmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ عَلَى الْفَرَسِ اِذَا زَجَرَهُ Mü’ellif bunu tekrâr eylemiştir. Ve kan kurumak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الدَّمُ اِذَا يَبِسَ Ve bir kimseye şerr ü mazarrat îsâline dâ’ir va’îd ile tahvîf ve tehdîd eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ فُلاَنًا اِذَا تَوَعَّدَهُ بِشَرٍّ Ve cemâ’at cem’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْجَمْعَ أَيْ جَمَعَهُ Ve yara onulmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْجُرْحُ اِذَا بَرَأَ Ve birikmek, ictimâ’ ma’nâsınadır; yukâlu: جَلِبَ الشَّيْءُ جَلْبًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ اِذَا اجْتَمَعَ Ve cinâyet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ عَلَيْهِ جَلْبًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ اِذَا جَنَى عَلَيْهِ

اَلْجَلْبُ [el-celb] (ضَرْبٌ [darb] vezninde) ve اَلْجَلَبُ [el-celeb] (تَعَبٌ [ta’ab] vezninde) Deve ve koyun ve câriye makûlesini bey’ için bir yerden âher yere sürüp iletmek ma’nâsınadır ki sürek götürmek ta’bîr olunur; yukâlu: جَلَبَهُ جَلْبًا وَجَلَبًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالثَّانِي اِذَا سَاقَهُ مِنْ مَوْضِعٍ إِلَى آخَرَ Ve bu ma’nâda lâzım olur; yukâlu: جَلَبَهُ فَجَلَبَ هُوَ أَيِ انْسَاقَ Ve nâs gırîv ve feryâd ve çığıltı eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْقَوْمُ اِذَا صَاحُوا وَصَوَّتُوا Ve kesb ü kâr tarîkına dürüşmek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ لأَهْلِهِ اِذَا كَسَبَ وَطَلَبَ وَاحْتَالَ Ve at koşarken daha ziyâde hâhiş ve gayret gelip ikdâm eylemekle refîklerini sebk eylesin diye râkibi yâhûd ardında olan kimse ata haykırmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ عَلَى الْفَرَسِ اِذَا زَجَرَهُ Mü’ellif bunu tekrâr eylemiştir. Ve kan kurumak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الدَّمُ اِذَا يَبِسَ Ve bir kimseye şerr ü mazarrat îsâline dâ’ir va’îd ile tahvîf ve tehdîd eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ فُلاَنًا اِذَا تَوَعَّدَهُ بِشَرٍّ Ve cemâ’at cem’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْجَمْعَ أَيْ جَمَعَهُ Ve yara onulmak ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ الْجُرْحُ اِذَا بَرَأَ Ve birikmek, ictimâ’ ma’nâsınadır; yukâlu: جَلِبَ الشَّيْءُ جَلْبًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ اِذَا اجْتَمَعَ Ve cinâyet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: جَلَبَ عَلَيْهِ جَلْبًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ اِذَا جَنَى عَلَيْهِ

iz. ar. 1. Çekme, kendine doğru götürme, cezb: herkesin muhabbetini celbetti; celb-i kulûb. 2. Getirtme, yazıp göndertme: Bağdat’tan bir tay celb ettim. istediğimiz kitapları Dersaadet’ten posta ile celb edebilirsiniz. 3. Davet, ihzar: kendisini mahkemeden celb ettiler: müteahhidlerin meclise celbi iktizâ eder. 4. hk. Maznûnun veya şâhitlerin mahkemeye veya davet veya ihzârı için yazılan müzekkere ve pusula, davet-nâme, kendisine celb yazıldı. Bir celb geldi.

(a. i.) : 1) sığır, daha çok koyun getirterek kasaplara satan büyük tüccar, [kelimenin aslı : “koyun, keçi, sığır” mânâsına gelir]. 2) tar. İstanbul sarayında ilk işe başlamış acemi.

(a. i.) : 1) çekme, çekiş; kendine çekme. 2) yazı ile çağırma.

(f. i.) : 1) orospu, fahişe. 2) çan.

اَلْجَلَبُ [el-celeb] (fethateynle) Bir mahalden sürülüp götürülen mevâşî ve sebâyâ makûlesine denir ki sürek ta’bîr olunur, مَجْلُوبٌ [meclûb] ma’nâsınadır; yukâlu: اِشْتَرَى مِنَ الْجَلَبِ وَهُوَ مَا جُلِبَ مِنَ الْخَيْلِ وَغَيْرِهَا Cem’i أَجْلاَبٌ [eclâb] gelir. Ve جَلَبٌ [celeb] Gırîv ve feryâd ve çığıltıya denir; yukâlu: مَا هَذَا الْجَلَبُ أَيِ اخْتِلاَطُ الصَّوْتِ Ve şol جَلَبٌ [celeb] ki işbu “لاَ جَلَبَ وَلاَ جَنَبَ” hadîsiyle nehy-i şer’î vârid olmuştur, muhaddisîn ma’nâsında ihtilâf eylemiştir. Ba’zılar dedi ki جَلَبٌ [celeb] koşu meydânında birinin atı koşup giderken bir niçe kimseler hıyânetle atı şaşırtıp yüzünü döndürmek için gırîv ve feryâd eylemekten 'ibârettir. Ve ba’zılar 'indinde voyvodalar zekât sevâyimini kendi kurblerinde olan miyâh semtine yâhûd şehrlerine celb için mâl ashâbına teklîf eylemektir. Pes bu, bu menhî olmakla bulundukları mer’âda varıp zekâtlarını ahz eylemek lâzımdır. ‘Alâ-kavlin voyvoda kendisi sürünün üzerine varmayıp bir mahalle nüzûl ve oradan adam irsâl ve sürüyü tarafına celb edip meks eylediği yerden zekât almaktır. Yâhûd koşu ve yarış meydânında bir kimseye arkasından gelmek zımnında sipâriş eylemekle o kimse arkasından at ile sürüp câ-be-câ haykırarak teşvîk ve tehyîc eylemekten ‘ibârettir. Bu resme vaz’ ve hareket atın ceryinde me’ûnet olmakla envâ’-ı hîleden olduğuna mebnî nehy vârid olmuştur. Ve جَنَبٌ [ceneb] lafzı mahallinde zikr olunur inşâ’allâh ta’âlâ.