اَلْفُلْكُ [el-fulk] (fâ’nın zammıyla) Gemiye denir, سَفِينَةٌ [sefînet] ma’nâsına; mü’ennes ve müzekker olur ve müfred ve cem’ olur. Pes ism-i cins olmuş olur. Ve ba’zılar ya’nî Sîbeveyhi dedi ki cem’ olan فُلْكٌ [fulk] müfred olan فُلْكٌ [fulk]un cem’-i teksiridir, ya’nî cem’de olan zamme ve sükûn müfredde olan zamme ve sükûna mugâyir i’tibâr olunur. Ve bu جُنُبٌ [cunub] ve طِفْلٌ [tifl] gibi vâhid ve cem’ olan ism kabîlinden değildir, zîrâ فُعْلٌ [fu’l] fâ’nın zammıyla ve فَعَلٌ [fa’al] fethateynle şey’-i vâhide ıtlâk olunmakta müştereklerdir, عُرْبٌ [‘urb] ile عَرَبٌ [‘arab] gibi. Ve fethateynle olan فَعَلٌ [fa’al]in hod fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l] üzere cem’ olunması câ’izdir, أَسَدٌ [esed] ile أُسْدٌ [usd] gibi, pes fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l]un yine fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l] üzerine cem’lenmesi câ’iz ve sahîh olur. Mütercim der ki Misbâh’ın ve sâ’irin beyânına göre vâhid oldukta müzekker olur ki binâ-i قُفْلٌ [kufl] gibi olur ve cem’ oldukta mü’ennes olur ki binâ-i حُمْرٌ [humr] gibi olur yâhûd مَرْكَبٌ [merkeb] te’vîliyle müzekker ve سَفِينَةٌ [sefînet] te’vîliyle mü’ennes olur. Ve cem’ oldukta vech-i mezkûr üzere hurûfunun tagyîri takdîri olur, دِلَاصٌ [dilâs] ve هِجَانٌ [hicân] gibi.