(a. t. e. : zürû’) : 1) ekme, tohum saçma. 2) ekilmiş ekin.

اَلذَّرْعُ [ez-zer’] (فَرْعٌ [fer’] vezninde) Bir nesneyi kol ile ölçmek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَعَ الثَّوْبَ ذَرْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا قَاسَهُ بِالذِّرَاعِ Ve kusmak ‘ârızası galebe eylemek ma’nâsına müsta’meldir ki bi’z-zarûre kusmaktan ‘ibârettir. Şârihin beyânına göre serî’ ma’nâsına olan ذَرِيعٌ [zerî’]den me’hûzdur; yukâlu: ذَرَعَ الْقَيْءُ فُلاَنًا إِذَا غَلَبَهُ وَسَبَقَهُ Ve şefâ’at eylemek ma’nâsına müsta’meldir ki lisânımızda kola almak ve kollamak ta’bîrleri buna akrebdir; yukâlu: ذَرَعَ عِنْدَهُ لِفُلاَنٍ إِذَا شَفَعَ لَهُ Ve râkib rükûb etmek için deve kolları üzere çökmek ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَعَ الْبَعِيرُ إِذَا وَطِئَ عَلَى ذِرَاعِهِ لِيَرْكَبَهُ أَحَدٌ Ve bir adam bir kimsenin ensesinden varıp kollarını boğazına dolayıp sıkmakla boğmak ma’nâsınadır; yukâlu: ذَرَعَ فُلاَنًا إِذَا خَنَقَهُ مِنْ وَرَائِهِ بِالذِّرَاعِ Ve ذَرْعٌ [zer’] Hûydan kinâye olunur, ذِرَاعٌ [zirâ’] gibi. Burada مَذْرُوعٌ [mezrû’] ma’nâsınadırlar ki ma’hûd ve mu’ayyen demek olur. Herkesin hûyu hasbe’l-hilkat mukarrer ve mu’ayyendir; ve minhu yukâlu: رَجُلٌ وَاسِعُ الذِّرَاعِ وَالذَّرْعِ أَيِ الْخُلُقِ Ve ذَرْعٌ [zer’] ve ذِرَاعٌ [zirâ’] ile يَدٌ [yed] gibi kuvvet ve tâb u tâkattan kinâye olur; yukâlu: ضَاقَ بِالْأَمْرِ ذَرْعُهُ وَذِرَاعُهُ وَضَاقَ بِهِ ذَرْعًا أَيْ ضَعُفَتْ طَاقَتُهُ وَلَمْ يَجِدْ مِنَ الْمَكْرُوهِ فِيهِ مَخْلَصًا

اَلذَّرْعُ [ez-zer’] (zâl’ın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Ölçmek; yukâlu: ذَرَعْتُ الثَّوْبَ وَغَيْرَهُ ذَرْعًا Ve ذَرْعٌ [zer’] Kusmak. Galebe etmeğe dahi derler; yukâlu: ذَرَعَهُ الْقَيْءُ إِذَا سَبَقَهُ وَغَلَبَهُ Ve ذَرْعٌ [zer’] Tâkat ma’nâsına dahi gelir; tekûlu: أَبْطَرْتُ فُلَانًا ذَرْعَهُ إِذَا كَلَّفْتَهُ أَكْثَرَ مِنْ طَوْقِهِ Ve إِبْطَارٌ [ibtâr] tâ-i mühmele ile mütehayyir kılmağa derler; ve yukâlu: ضِقْتُ بِالْأَمْرِ ذَرْعًا إِذَا لَمْ تُطِقْهُ وَلَمْ تَقْوَ عَلَيْهِ Bunun aslı oldur ki ذَرْعٌ [zer’] eli uzatmaktır gûyâ ki kâdir olmadığın nesneye elin uzatırsan erişmezsin. Ve gâh olur ضِقْتُ بِهِ ذِرَاعًا dahi derler. Ve ذَرْعٌ [zer’] Nefs ma’nâsına da gelir; ve minhu kavluhum: إِقْصِدْ بِذَرْعِكَ أَيِ ارْبَعْ عَلَى نَفْسِكَ Ya’nî “Nefsin tedârük eyle.” Ve ‘Arabların اَلثَّوْبُ سَبْعٌ فِي ثَمَانِيَةٍ dediklerinde سَبْعٌ lafzı bi-gayr-i hâ’ gelmek سَبْعُ أَذْرُعٍ takdîrinde olup ذِرَاعٌ mü’ennes olduğuna binâ’endir. Sîbeveyhi eyitti: ذِرَاعٌ [zirâ’] mü’ennes olduğu için cem’i أَذْرُعٌ [ezru’] gelir, gayr gelmez. Ve ثَمَانِيَةُ dedikleri ثَمَانِيَةُ أَشْبَارٍ ma’nâsına olup شِبْرٌ müzekker olduğuna binâ’endir. Ve شِبْرٌ [şibr] şîn’in kesriyle karış ma’nâsınadır.