اَلْوَشْيُ [el-veşy] (vâv’ın fethi ve şîn-i mu’cemenin sükûnuyla) Bez ve kumaş makûlesinin nakşına ve alacasına denir, her ne renkten olursa olsun; tekûlu: أَعْجَبَنِي وَشْيُ هَذَ الثَّوْبِ أَيْ نَقْشُهُ Şârihin beyânına göre alaca sevbe dahi denir. Ve وَشْيُ السَّيْفِ [veşyu’s-seyf] Kılıcın suyunda olan cevherine denir; yukâlu: مَا أَحْسَنَ وَشْيَ السَّيْفِ أَيْ فِرِنْدَهُ Ve وَشْيٌ [veşy] ve شِيَةٌ [şiyet] (عِدَةٌ ['idet] vezninde) Masdar olurlar, sevb ve kumaş makûlesini alaca eylemek ma’nâsınadır ki güzel nakş ve nigâr ile nakşlayıp müzeyyen ve hoş-manzar eylemekten 'ibârettir; yukâlu: وَشَى الثَّوْبَ يَشِيهِ وَشْيًا وَشِيَةً حَسَنَةً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا نَمْنَمَهُ وَنَقَشَهُ وَحَسَّنَهُ Ve söze düzme yalanlar yakıştırmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: وَشَى الْكَلَامَ إِذَا كَذَبَ فِيهِ Ve وَشْيٌ [veşy] ve وِشَايَةٌ [vişâyet] (كِتَابَةٌ [kitâbet] vezninde) Gamz ve si’âyet eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: وَشَى بِهِ إِلَى السُّلْطَانِ وَشْيًا وَوِشَايَةً إِذَا نَمَّ عَلَيْهِ وَسَعَى بِهِ Ve bir adamın nesl ve zürriyyeti çoğalmak ma’nâsına müsta’meldir ki zînet-i dünyâya bâ’istir; yukâlu: وَشَى بَنُو فُلَانٍ إِذَا كَثُرُوا Ve وَشْيٌ [veşy] Zehebiyyeti olan filiz-i ma’dine ıtlâk olunur; yukâlu: حَجَرٌ بِهِ وَشْيٌ أَيْ مِنْ مَعْدِنٍ فِيهِ ذَهَبٌ Ve شِيَةٌ [şiyet] (عِدَةٌ ['idet] vezninde) Bir nesnenin levnine denir ki murâd asl levnine karışık levni olacaktır ki alaca ta’bîr olunur; yukâlu: مَا أَحْسَنَ شِيَةَ هَذَا الْفَرَسِ أَيْ لَوْنَهُ يَعْنِي زَائِدًا عَلَيْهِ Kâle’ş-şârih ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَا شِيَةَ فِيهَا﴾ أَيْ لَيْسَ فِيهَا لَوْنٌ يُخَالِفُ سَائِرَ لَوْنِهَاVe yekûlûne: “اَللَّيْلُ طَوِيلٌ لَا آشِ شِيَتَهُ” أَيْ لَا أَسْهَرُهُ لِلْفِكْرِ وَتَدْبِيرِ مَا أُرِيدُ أَنْ أُدَبِّرَهُ Ya’nî “Gerçi gece uzundur,lâkin benim onda re’y ve tedbîrim maksûd olan mâdde için i’mâl-i fikr ve işgâl-i zihn ü endîşe eylemek zımnında uykudan kalıp ta’ab-ı seheri tahammül ve irtikâb eylemem.” Şârihin beyânına göre لَا آشِ kelimesi hemzenin meddiyle olduğuna göre إِفْعَالٌ [if’âl] yâhûd مُفَاعَلَةٌ [mufâ’alet] bâbından nefs-i mütekellim-i müstakbel ve menkûsü’l-lâmdır, nakş eylemek yâhûd nakşını çıkarmak ma’nâsınadır ve kasrına göre sülâsîden olur ki nakş eylemek ma’nâsınadır ki ikisi de gece içre dembedem tefekkür ve mülâhaza eylemek demektir, gûyâ ki uykusuzlukta i’mâl-i fikr ile geceyi alacalayıp nakş edip ve nakşını işler olur. Ve kaldı ki مُفَاعَلَةٌ [mufâ’alet]ten olduğuna göre aslı وَاشَاهُ olup وَاسَاهُ gibi vâv hemzeye mübeddel olur. Ve mü’ellifin وَلَا تُعْرَفُ صِيغَةُ إِشَ وَلَا وَجْهُ تَصْرِيفِهَا kavlinde إِشَ kelimesi hemze-i meksûre ve şîn-i meftûha ile gûyâ ki emr bünyesindedir, ne sîgasının vechi ve ne ma’nâ-yı mesele iltiyâmı ma’lûm değildir. Ve ba’zılar kelâm-ı mezbûru du’â mevki’ine haml eylemekle “Hak ta’âlâ o mâdde için beni geceler uykusuzluk zahmetine giriftâr eylemeye” demek olur.