اَلسَّخْرُ [es-sahr] (sîn’in fethi ve hâ-yı mu’cemenin sükûnuyla) ve اَلسَّخَرُ [es-sehar] (fethateynle) ve اَلسُّخْرَةُ [es-suhret] (sîn’in zammıyla) ve اَلْمَسْخَرُ [el-meshar] (mîm’in ve hâ’nın fethiyle) ve اَلسُّخْرُ [es-suhr] (sîn’in zammıyla) ve اَلسُّخُرُ [es-suhur] (zammeteynle) Bir adamı istihzâ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: سَخِرَ مِنْهُ وَسَخِرَ بِهِ سَخْرًا وَسَخَرًا وَسُخْرَةً وَمَسْخَرًا وَسُخْرًا وَسُخُرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا هَزِئَ ve kavluhu ta’âlâ: ﴿إِنْ تَسْخَرُوا مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمَا تَسْخَرُونَ﴾ أَيْ تَسْتَجْهِلُونَا يَعْنِي تَحْمِلُونَا عَلَى الْجَهْلِ عَلَى سَبِيلِ الْهُزْؤِ فَإِنَّا نَسْتَجْهِلُكُمْ كَمَا تَسْتَجْهِلُونَنَا İşbu âyet-i kerimede istihzâ’ mecâz tarîkiyle إِسْتِجْهَالٌ ma’nâsına müsta’meldir, müşâkele vechiyle de gerçi vârid olmuştur; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿اللهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ﴾ الآية

اَلسَّحَرُ [es-sehar] (fethateynle) Subhtan ya’nî tan yeri açılmazdan mukaddemce olan vakte denir, سَحَرِيٌّ [sehariyy] ve سَحَرِيَّةٌ [sehariyyet] dahi denir mübâlagaten nefsine nisbetle. Ve سَحَرِيَّةٌ [sehariyyet] sehere nâzırdır ki hâ’yla vakt-i mezbûra denir, سَحَرٌ [sehar]dan ahasstır; tekulu: أَتَانِي فِي السَّحَرِ وَالسَّحَرِيِّ وَالسَّحَرِيَّةِ أَيْ قُبَيْلَ الصُّبْحِ Ve سَحَرٌ [sehar] Beyâzı gâlib olan siyâha denir ki akçıl siyâh olur, vakt-i merkûma teşbîhledir; yukâlu: فِي لَوْنِهِ سَحَرٌ وَهُوَ سَحَرِيُّ اللَّوْنِ أَيْ فِيهِ بَيَاضٌ قَدْ عَلاَ السَّوَادَ Ve her şey’in ucuna ıtlâk olunur, niteki zikr olundu. Ve سَحَرٌ [sehar] lafzının cem’i أَسْحَارٌ [eshâr] gelir.

اَلسَّحَرُ [es-sehar] (fethateynle) Subhtan evvelce olan zamândır; tekûlu: لَقِيتُهُ سَحَرَ يَا هَذَا Kaçan o gecenin seheri murâd olsa, lâ-yansarıf olur, zîrâ mu’arref bi’l-lâmdan ma’dûl olur, zîrâ سَحَرُ [sehar] bu hînde ma’rife olur ne denli izâfetten ve lâm-ı ta’rîften mücerred ise, nitekim اِبْنُ الزُّبَيْرِ [ibnu’z-zubeyr] اَبْنَاءُ زُبَيْرٍ [ebnâ’u zubeyr]den birine galebe etmiştir, hattâ eger سِرْ عَلَى فَرَسِكَ سَحَرَ يَا فَتَى desen merfû’ dahi etmezsin, zîrâ bu zarf-ı gayr-i mütemekkin olur. Ve eger سَحَرٌ [sehar]la mutlakan “bukre” ma’nâsın dilesen munsarıf kılarsın, nitekim Bârî ta’âlâ buyurmuştur: ﴿إِلَّا آلَ لُوطٍ نَجَّيْنَاهُمْ بَسَحَرٍ﴾ (القمر 34) Ve eger سَحَرٌ [sehar]la bir kimseye ‘alem vaz’ etsen yâhûd onu tasgîr etsen munsarıf kılarsın, zîrâ bu ma’dûl vezni üzere de değildir, آخَرُ [âhar] gibi hemzenin ve hâ’nın fethiyle; tekûlu: سِرْ عَلَى فَرَسَكَ سُحَيْرًا وَإِنَّمَا لَمْ يَرْفَعْهُ لِأَنَّ التَّصْغِيرَ لَمْ يُدْخِلْهُ فِي الظُّرُوفِ الْمُتَمَكِّنَةِ كَمَا أَدْخَلَهُ فِي الْأَسْمَاءِ الْمُنْصَرِفَةِ

اَلسَّخَرُ [es-sehar] (fethateynle) ve اَلْمَسْخَرُ [el-meshar] (mîm’in ve hâ’nın fethiyle) ve اَلسُّخْرَةُ [es-suhret] (sîn’in zammı ve hâ’nın sükûnuyla) ve اَلسُّخُرُ [es-suhur] (zammeteynle) Cümlesi bir ma’nâyadır, masharaya almak demek olur; yukâlu: سَخِرْتُ مِنْهُ أَسْخَرُ سَخَرًا إِلَى آخِرِهِ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ Ve Ebû Zeyd سَخِرْتُ بِهِ rivâyet etti. Ve bu ekbahu’l-lugateyndir. Ve Ahfeş eyitti: سَخِرْتُ مِنْهُ وَسَخِرْتُ بِهِ وَضَحِكْتُ مِنْهُ وَضَحِكْتُ بِهِ وَهَزِئْتُ مِنْهُ derler.