iz. ar. 1. Harc, masraf etme, akçeyi mübâyaâta verip bozma: çok para sarf ettiniz; ayda ne kadar sarf ediyorsunuz? Akçenin kimi sarfından hoşlanır kimi hıfzından. 2. Kullanma, işte bulundurma, isti‘mâl, işgal etme: bu işe sarf-ı zihin ettim; sarf-ı mesâî etmek. 3. Çevirme, döndürme, çekip uzaklaştırma: bir işten sarf-ı nazar etmek = gözlerini çevirmek, vazgeçmek. 4. Bir lisanı terkîb eden kelimelerin tebeddülâtından ve birbirinden çıkmalarından yani tasrîf ve iştikâktan bahs eden ilim ki kelimenin terkîb-i kelâmda tuttuğu mevki‘den sarf-ı nazarla [yani bu vazifeyi nahve bırakarak] mücerred nefs-i kelimenin tebeddülât ve tagayyürâtını bildirir: ilm-i sarf. Bu ilimden bâhis kitap: sarf-ı Arabî, sarf-ı Türkî; filân güzel bir sarf yazmıştır. 6. Kelimenin ilm-i sarf kavâidince ve i‘râbca tebeddülü. [tasrîf ve insırâf daha müsta‘meldir.]

اَلصَّرْفُ [es-sarf] (sâd’ın fethi ve râ’nın sükûnyla) Bir nesneyi çevirmek ve döndürmek ma’nâsınadır ki bir nesneyi bir hâletten hâlet-i uhrâya redd eylemekten ‘ibârettir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve ammâ hadîste vâki’ ya’nî “اَلْمَدِينَةُ حَرَمٌ مَا بَيْنَ عَائَرٍ وَيُرْوَى عَيْرٍ إِلَي كَذَا مَنْ أَحْدَثَ فِيهَا حَدَثًا أَوْ آوَى مُحْدِثًا فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللهِ وَالْمَلاَئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ لاَ يُقْبَلُ مِنْهُ صَرْفٌ وَلاَ عَدْلٌ” hadîsinde vâki’ صَرْفٌ [sarf]tan murâd tevbedir ve عَدْلٌ ['adl]den murâd fidyedir yâhûd صَرْفٌ [sarf]tan murâd nâfile ve عَدْلٌ ['adl]den murâd farîzadır yâhûd bi’l-'akstir yâhûd صَرْفٌ [sarf]tan murâd vezn ve عَدْلٌ ['adl] den murâd keyldir yâhûd صَرْفٌ [sarf] iktisâb ve عَدْلٌ ['adl] fidyedir yâhûd صَرْفٌ [sarf] hîle ma’nâsınadır. Ve minhu kavluhu ta’âlâ: “فَمَا يَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا وَلاَ نَصْرًا” أَيْ مَا يَسْتَطِيعُونَ أَنْ يَصْرِفُوا عَنْ أَنْفُسِهِمُ الْعَذَابَ

s. 1. (pl. صروف) A change, vicissitude of fortune. 2. (dual صرفان) Day; night. 3. Grammar; etymology.

vn. & s. 1. A turning aside or away; diverting or averting. 2. A changing, altering. 3. A changing money. 4. A spending, expending; expenditure. 5. A declining a noun or conjugating a verb.

اَلصَّرْفُ [es-sarf] (sâd’ın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Tevbe ma’nâsınadır; yukâlu: لَا يُقْبَلُ مِنْهُ صَرْفٌ وَلَا عَدْلٌ Yûnus eyitti: صَرْفٌ [sarf] hîle ma’nâsınadır; ve minhu kavluhum: إِنَّهُ لَيَتَصَرَّفُ فِي الْأُمُورِ Ve kâle ta’âlâ: ﴿فَمَا تَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا وَلَا نَصْرًا﴾ (الفرقان، 19) Ve صَرْفُ الدَّهْرِ [sarfu’d-dehr] Dehrin hidsânı ya’nî havâdisidir. Ve صَرْفٌ [sarf] Tebdîle dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الدَّرَاهِمَ بِالدَّنَانِيرِ Ve صَرْفٌ [sarf] Fazla dahi derler; yukâlu: بَيْنَ الدِّرْهَمَيْنِ صَرْفٌ لِجَوْدَةِ فِضَّةِ أَحَدِهِمَا Ve صَرْفٌ [sarf] Kelâmı ziyâde kılmağa da derler. Ve fi’l-hadîsi: “مَنْ طَلَبَ صَرْفَ الْحَدِيثِ” Kâle Ebû ‘Ubeyd: صَرْفُ الْحَدِيثَ تَزْيِينُهُ بِالزِّيَادَةِ فِيهِ Ve صَرْفٌ [sarf] Döndürmeğe dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الرَّجُلَ فَانْصَرَفَ Ve صَرْفٌ [sarf] Oğlancıkları mu’allim-hâneden salıvermeğe dahi derler; yukâlu: صَرَفْتُ الصِّبْيَانَ إِذَا قَلَبْتَهُمْ Ve صَرْفٌ [sarf] Belâyı def’ etmeğe dahi derler; tekûlu: صَرَفَ اللهُ عَنْكَ الْأَذَى