(a. e.) : olsaydı, keşke, neolurdu, [tahakkuku mümkün olmayan şeyler için kullanılır]

hd. kâşki (keşke), ne olurdu! n.

hd. kâşki (keşke), ne olurdu! n.

لَيْتَ [leyte] (lâm’ın fethi ve yâ’nın sükûnu ve âhirinin feth üzere binâsıyla) Kelime-i temennîdir, ya’nî bir nesneyi ummak ma’nâsına harftir. Fârisîde kâşkî ve Türkîde n’olaydı ve şöyle olaydı demek mefhûmunda müsta’meldir. Ve hurûf-ı müşebbehe bi’l-fi’l cümlesindendir. İsmini nasb ve haberini ref’ eder. Ekserî mümteni’ ve muhâl olan mevâddın temennîsine ta’alluk eder. Mümkin olan mahalde isti’mâli kalîldir. Ve gâhî وَجَدْتُ kelimesi menziline tenzîl olunur, ya’nî iki mef’ûle ta’diye eylediği gibi bu dahi ism ve haberini nasb eder; yukâlu: لَيْتَ زَيْدًا شَاخِصًا Ve إِنِّي ve لَعَلِّي gibi bi’z-zât yâ-yı mütekellime dâhil olup لَيْتِي denir, ve nûn-ı vikâye ile لَيْتَنِي denir, إِنَّنِي gibi.

interj. Oh that it were…

لَيْتَ [leyte] Kelime-i temennîdir, lâm’ın fethiyle; ismin nasb edip haberin ref’ eder, كَأَنَّ gibi, ve sâ’ir ehavâtı gibi, zîrâ bunlar ef’âle müşabihtir, lafzları kavî olup ekser-i muzmerât bunlara lâhık olduğu için ve ma’nâlarında dahi ef’âle münâsebeti olduğu için; tekûlu: لَيْتَ زَيْدًا ذَاهِبٌ Ammâ şâ’rin kavli: “يَا لَيْتَ أَيَّامَ الصِّبَا رَوَاجِعًا” [kavli] يَا لَيْتَ أَيَّامَ الصِّبَا لَنَا takdîrindedir. Ve رَوَاجِعُ [revâci’] lafzının intisâbı hâliyyet üzeredir. Ve nahviyyûn ba’zı 'Arabdan hikâyet edip eyittiler: لَيْتَ [leyte] وَجَدْتُ [vecedtu] menzilesinde isti’mâl olunup mef’ûleyne ta’diye eyler ve mecrâ-yı ef’âle cârî olur; nahvu: لَيْتَ زَيْدًا شَاخِصًا Bu takdîrce zikr olunan beyt bu lügat üzere olmak muhtemel olur. Ve ma’lûm ola ki لَيْتِي ve لَيْتَنِي câ’izdir, إِنِّي ve إِنَّنِي ve لَعَلِّي ve لَعَلَّنِي câ’iz olduğu gibi.