لَكِنَّ [lâkinne] (nûn-ı müşeddede ile) Hurûf-ı müşebbehe bi’l-fi’l aksâmındandır, ismini nasb ve haberini ref’ eder ve istidrâk ma’nâsını mutazammındır, ya’nî mâ-ba’dine bir hükm isbât eder ki mâ-kabline muhâlif olur, fe-lihâzâ kendiden mukaddem bir kelâm lâzımdır ki mâ-ba’dına münâkız yâhûd müzâdd ola. Ve ba’zılar dedi ki ba’zen istidrâk için ve ba’zen tevkîd için olur. Ve ba’zılar إِنَّ kelimesi gibi dâ’imâ tevkîd için olup ve tevkîde ma’nâ-yı istidrâk karîn ve musâhib olur.

لَكِنَّ [lâkinne] nûn-ı müşeddede ile olan إِنَّ ‘ameli gibi ‘amel edip ismin nasb ve haberin ref’ eyler. Ve nefyle îcâbdan sonra bununla istidrâk sahîhtir; tekûlu: مَا جَاءَنِي زَيْدٌ لَكِنْ عَمْرٌو قَدْ جَاءَ وَمَا تَكَلَّمَ زَيْدٌ لَكِنْ عَمْرٌو قَدْ تَكَلَّمَ Ve muhaffefe olan ‘amel etmez esmâya ve ef’âle dâhil olduğundan ötürü. Ve îcâbdan sonra dahi vâki’ olması câ’iz olur, kaçan mâ-ba’dinde gelen kelâm mubtedâ olsa; tekûlu: جَاءَنِي الْقَوْمُ لَكِنْ عَمْرٌو لَمْ يَجِئْ فَتَرْفَعُ وَلَا يَجُوزُ أَنْ تَقُولَ لَكِنْ عَمْرٌو فَتَسْكُتَ حَتَّى تَجِيءَ بِجُمْلَةٍ تَامَّةٍ Nüsah-ı sıhâh’ta وَيَقَعُ أَيْضًا بَعْدَ النَّفْيِ إِذَا ابْتَدَأْتَ بِمَا بَعْدَهَا تَقُولُ جَاءَنِي الْقَوْمُ لَكِنْ عَمْرٌو وَلَمْ يَجِئْ vâki’ olmuştur, lâkin zâhir بَعْدَ النَّفْيِ bedeline بَعْدَ الْإِيجَابِ olmaktır, siyâk ve sibâk karînesiyle ve eger ism-i müfredi ism-i müfred üzere ma’tûf kılsan, لَكِنْ vâki’ olmak câ’iz olmaz illâ nefyden sonra ve ism-i sâniye ism-i evvelin i’râbı gibi i’râb lâzım olur; tekûlu: مَا رَأَيْتُ زَيْدًا لَكِنْ عَمْرًا وَمَا جَاءَنِي زَيْدٌ لَكِنْ عَمْرٌو Ve ba’zı nahviyyîn ettiler لَكِنْ kelimesinin aslı إِنَّ ile lâm’dır, kâf ziyâde olunmuştur. Ve buna delîl 'Arabların haberine lâm dâhil kılmasıdır, nitekim “وَلَكِنَّنِي مِنْ حُبِّهَا لَكَمِيدُ” kavlinde dâhil olunmuştur, Ferrâ rivâyeti üzere كَمِيدٌ [kemîd] mahzûn ma’nâsınadır. Ve ammâ Bârî ta’âlânın ﴿لَكِنَّا هُوَ اللهُ رَبِّي﴾ (الكهف، 38) dediği kavlinde asl-ı لَكِنْ [lâkin] أَنَا [ene]dir, hemze hazf olunup nûn’ların ictimâ’ından teşdîd gelmiştir.