(a. zf.) : her nasıl, (bkz. : keyfe-mâ).

كَيْفَ [keyfe] (أَيْنَ [eyne] vezninde) İsm-i mübhem-i gayr-i mütemekkindir, nice ve ne gûne ma’nâsınadır; iltikâ-i sâkineyn için âhiri tahrîk olundu. Ve yâ’ mücâveretine mebnî feth üzere mebnî oldu. Ve fâ-yı hazf ile كَيْ dahi derler, سَوْفَ kelimesine سَوْ dedikleri gibi. Ve كَيْفَ kelimesi gâliben istifhâm için isti’mâl olunur, yâ hakîkî olur, كَيْفَ زَيْدٌ gibi yâhûd gayr-i hakîkî olur ki ta’accüb mahrecine muhrec olur, nahvu: ﴿وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللهِ﴾ Ve gâhca nefy mahrecine ihrâc olunur, niteki işbu: “كَيْفَ تَرْجُونَ سِقَاطِي بَعْدَمَا || جَلَّلَ الرَّأْسَ مَشِيبٌ وَصَلَعْ” beytinde vâki’dir ki لاَ تَرْجُو مِنِّي ذَلِكَ te’vîlindedir. Ve gâhca kendiden istignâ olunmayacak kelimeden mukaddem ona haber vâki’ olur, كَيْفَ أَنْتَ ve كَيْفَ كُنْتَ gibi ki evvelde mubtedâdan, sânîde كَانَ kelimesinden haberdir. Ve kezâlik rükn olup gayr-i müstagnâ-‘anh olan kelimeden mukaddem hâl vâki’ olur. Ve gâhca mef’ûlün mutlak vâki’ olur; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ﴾ ve ﴿فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ﴾ Ve gâhca şart olarak isti’mâl olunur. Pes lafz ve ma’nâda müttefik ve gayr-i meczûm iki fi’l iktizâ eder ki biri şart ve biri cezâ’ olur, كَيْفَ تَصْنَعُ أَصْنَعُ gibi. Ve كَيْفَ تَجْلِسُ أَذْهَبُ terkîbi câ’iz değildir, ittifâk olmadığı için. Ve Sîbeveyh كَيْفَ kelimesinin zarf olmasına zâhib olmuştur, ammâ Ahfeş zarfiyyetini tecvîz eylemez. Ve İbn Mâlik, Ahfeş’i tasdîk eylemiştir, zîrâ ne zamân ve ne mekân olmakla zarfiyyete salâhiyyeti yoktur, ancak ahvâlden su’âle dâll olmağın عَلَى أَيِّ حَالٍ lafzıyla müfesser olmakla tecevvüz tarîkiyle zarf ıtlâk olunur. Ve ba’zılar 'âtıfe olmasına da zâhib olup ve işbu: “إِذَا قَلَّ مَالُ الْمَرْءِ لاَنَتْ قَنَاتُهُ || وَهَانَ عَلَى الْأَدْنَى فَكَيْفَ الْأَبَاعِدِ” beytiyle ihticâc eylemiştir, lâkin mutlakan 'âtıfe olması câ’iz değildir. Ve beyt-i merkûmda 'âtıfe olan fâ’ya mukâreneti ‘âtıfiyyeti âbî olduğu zâhirdir, belki burada haberiyyet üzere mahallen merfû’ ismdir; ve yukâlu: كَيْفَ لِي بِفُلاَنٍ فَتَقُولُ كُلُّ الْكَيْفِ وَالْكَيْفَ بِالْجَرِّ وَالنَّصْبِ

advl. accus. def, interrog, & indef. How? Howsoever.

كَيْفَ [keyfe] (kâf’ın fethi ve yâ’nın sükûnuyla ve âhirinin feth üzere binâsıyla) Bir ism-i mübhemdir, nice ma’nâsına, âhiri tahrîk olunduğu iltikâ-i sâkineynden ötürüdür ve feth üzere mebnî olup kesr üzere olmadığı yâ’dan ötürüdür, pes كَيْفَ [keyfe] ahvâlden istifhâm için olur. Ve gâh olur ta’accüb için olur; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللهِ﴾ (البقرة، 28) Ve kaçan ki كَيْفَ kelimesine مَا zamm oluna ma’nâ-yı şartı ifâde edip cezâya ihtiyâc olur; tekûlu: كَيْفَمَا تَفْعَلْ أَفْعَلْ