اَلْقَطْبُ [el-katb] (ضَرْبٌ [darb] vezninde) ve اَلْقُطُوبُ [el-kutûb] (قُعُودٌ [ku’ûd] vezninde) Çîn-i çebîn göstermek ma’nâsınadır ki kaşlarını çatıp gözlerinin aralığını buruşturup yüzünü gözünü eğmekten 'ibârettir; yukâlu: قَطَبَ الرَّجُلُ قَطْبًا وَقُطُوبًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا زَوَى مَا بَيْنَ عَيْنَيْهِ وَكَلَحَ Ve kesmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ الشَّيْءَ إِذَا قَطَعَهُ Ve biriktirmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ الشَّيْءَ إِذَا جَمَعَهُ Ve şerbet ve şarâba su katmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ الشَّرَابَ إِذَا مَزَجَهُ يَعْنِي بِالْمَاءِ Ve bir kimseyi darıltmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ فُلاَنًا إِذَا أَغْضَبَهُ Ve doldurmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ اْلإِنَاءَ إِذَا مَلَأَهُ Ve çuvalın kulplarını birbirine geçirdikten sonra iki tarafını büküp kavuşturmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ الْجُوَالِقَ إِذَا أَدْخَلَ عُرْوَتَيْهِ فِي اْلأُخْرَى ثُمَّ ثَنَى وَجَمَعَ بَيْنَهُمَا Ve birikmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَطَبَ الْقَوْمُ إِذَا اجْتَمَعُوا

اَلْقَطْبُ [el-katb] Çarh ağacı ki değirmen onun üzerinde döner; kâf’ın zammı ve fethiyle ve kesriyle lügattır. Ve قُطْبٌ [kutb] (kâf’ın zammıyla) Şol yıldızdır ki Cedy’le Ferkadân beyninde olur. Ve felek onun üzerinde döner. Ve قُطْبٌ [kutb] Bir kavmin ulusuna derler ki onların umûru onun üzerine devr eder; yukâlu: صَاحِبُ الْجَيْشِ قُطْبُ رَحَى الْحَرْبِ Ya’nî “Serdâr-ı 'asker değirmen kutbu gibidir” ki umûr-ı 'asker onun üzerine devr eder.

اَلْقَطْبُ [el-katb] (kâf’ın fethi ve tâ’nın sükûnuyla) ve اَلْإِقْطَابُ [el-iktâb] (hemzenin kesriyle) Şarâbı karıştırmak; yukâlu: قَطَبَ الشَّرَابَ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي وَأَقْطَبَهُ أَيْ مَزَجَهُ Ve قَطْبٌ [katb] Çuvalın kulpun birbirine geçirmeğe de derler, eger iki cânibinden olursa قَطْبٌ [katb] ve eger bir cânibinden olursa سَلْقٌ [selk] derler. Ve قُطْبٌ [kutb] Alnı devşirmek ki hışım zamânında ederler; yukâlu: قَطَبَ بَيْنَ عَيْنَيْهِ أَيْ جَمَعَ