i. fa. 1. Allah, Tanrı, Rabb: Hudâ-yi Lem-yezel hakkıyçün! bi-Hakk-ı Hudâ! 2. Efendi, sâhip [bu mana ile yalnız bazı terkîbâtta bulunur:] كد خدا ked-hudâ (كتخدا kethüdâ) = ev sâhibi.

اَلْهُدَى [el-hudâ] (hâ’nın zammı ve elifin kasrıyla) Doğru yola gitmeğe denir, reşâd ma’nâsına. Ve doğru yola delâlet eylemeğe denir ki ismdir. Ve bu mü’ennestir ve müzekker olur; yukâlu: هُوَ عَلَى الْهُدَى أَيْ عَلَى الرَّشَادِ ve yukâlu: سَلِ اللهَ الْهُدَى أَيِ الدَّلَالَةَ عَلَى الرَّشَادِ Ve هُدَى [hudâ] Gündüze ıtlâk olunur, nehâr ma’nâsına. Ve هُدَى [hudâ] ve هَدْيٌ [hedy] (hâ’nın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) ve هِدَايَةٌ [hidâyet] (hâ’nın kesriyle) ve هِدْيَةٌ [hidyet] (فِدْيَةٌ [fidyet] vezninde) Matlûba îsâl eylemek şânından olan tarîka delâlet ve irşâd eylemek ma’nâsına masdar olur; yukâlu: هَدَاهُ يَهْدِيهِ هُدًى وَهَدْيًا وَهِدَايَةً وَهِدْيَةً إِذَا أَرْشَدَهُ Ve bu ma’nâda lâzım olur ki hidâyet bulmak ve hidâyetlenmek ma’nâsına olur; yukâlu: هَدَاهُ فَهَدَى أَيِ اهْتَدَى Ve işbu mâdde irâ’et-i tarîk ma’nâsını mülâhaza ile bi’n-nefs mef’ûl-i sânîye müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ اللهُ الطَّرِيقَ Ve işâret-i tarîk mülâhazasıyla إِلَى harfiyle müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ إِلَيْهِ Ve telvîh-i tarîk mülâhazasıyla lâm’la müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ لَهُ

s. The peculiar chant used by Arab camel-drivers to cheer their camels.

s. A lord, master; especially, God.

اَلْهُدَى [el-hudâ] (hâ’nın zammı ve elifin kasrıyla) Doğru yola gitmek. Ve doğru yola delâlet etmek. Tezkîri ve te’nîsi câ’izdir; yukâlu: هَدَاهُ اللهُ لِلدِّينِ هُدًى Ve Bârî ta’âlanın ﴿أَوَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ﴾ (السجدة، 26) dediği kavlinde Ebû 'Amr b. el-'Alâ eyitti: أَوَلَمْ يُبَيِّنْ لَهُمْ ma’nâsınadır; ve tekûlu: هَدَيْتُهُ الْبَيْتَ وَالطَّرِيقَ هِدَايَةً إِذَا عَرَّفْتَهُ وَهَذِهِ لُغَةُ أَهْلِ الْحِجَازِ وَغَيْرُهُ يَقُولُونَ هَدَيْتُهُ إِلَى الطَّرِيقِ وَإِلَى الدَّارِ حَكَاهَا الْأَخْفَشُ Ve kur’ân-ı 'azîmde üç vech üzere vârid olmuştur: Biri budur ki bi-nefsihi ta’diye etmiştir; ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿إِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾ (الفاتحة، 6)Ve biri dahi lâm’la ta’diye etmiştir, ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا﴾ (الأعراف، 43) Biri dahi إِلَى ile ta’diye etmiştir, ke-kavlihi ta’âlâ: ﴿وَاهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاطِ﴾ (ص، 22) Bu zikr olunan Muhtâr sâhibinin kelâmıdır, lâkin lâm takviyet-i 'amel için olıcak geri هُدَى [hudâ]nın isti’mâli Cevherî zikr ettiği gibi ikiye münhasır olur.