اَلْخَطُّ [el-hatt] (hâ’nın fethi ve tâ’nın teşdîdiyle) Çizi.

اَلْخُطُوطُ [el-hutût] (zammeteynle) Cem’i, çiziler ma’nâsına. Ve خَطٌّ [hatt] Yemâme’de bir mevzi’in ismidir ki ona خَطُّ هَجَرَ [hattu hecer] derler. Ona gönderler nisbet olunup رِمَاحٌ خَطِّيَّةٌ derler, zîrâ bilâd-ı Hind’den gönderler ona getirilip onda doğrulturlar. Ve خَطٌّ [hatt] Remmâlın kum üzerine çizi çizmesine dahi derler. Ve خَطٌّ [hatt] Kalemle yazı yazmağa dahi derler; yukâlu: خَطَّ بِالْقَلَمِ إِذَا كَتَبَ Ve خَطٌّ [hatt] Şakk ma’nâsına da gelir; yukâlu: مَا خَطَّ غُبَارَهُ أَيْ شَقَّهُ Ya’nî “Tozuna erişmedi.” Lâzımıyla ta’bîr olunur.

vn. 1. A putting, letting or throwing down. 2. A degrading. reducing, diminishing. 3. (in chess) An allowing a piece to an adversary. 4. A price’s falling.

اَلْحَطُّ [el-hatt] (hâ’nın fethi ve tâ’nın teşdîdiyle) Devenin pâlânın ve atın eyerin almak ve yayın kirişin indirmek; yukâlu: حَطَّ الرَّجُلُ وَالسَّرْجُ وَالْقَوْسُ Ve حَطٌّ [hatt] Bir yere nüzûl etmeğe dahi derler. Ve حَطٌّ [hatt] İnişe inmeğe de derler; yukâlu: حَطَّ إِذَا حَدَرَ

s. (pl. خطوط , اخطاط) 1. A stripe, a long mark, a scratch, a line. 2. A line of road. 3. A low, level seashore; especially, the shore of the Gulf of Bahreyn; also, name of an old seaport there. 4. Writing. 5. A variety of hand-writing; a style of writing. 6. An imperial mandate written or signed by the Sultan’s own hand. 7. A line in measure, the twelfth part of a Turkish inch. 8. Fresh-sprouting down on a youth’s cheek. 9. (mystics) The real; the world of apparent and hidden things; the nearest approach to God’s essence.

vn. 1. A removing, a scraping, a peeling, a throwing down, a laying on. 2. A falling.

iz. ar. cm. hutût. 1. Çizgi, çizik: bir hat çekmek, çizmek. 2. Yazı: hatt-ı ta‘lîk, hatt-ı sülüs, hüsn-i hat = güzel yazı: hüsn-i hat hocası. 3. Bir sıra ve çizgi sûretinde şey: demiryolu, telgraf hattı; hatt-ı kebîr = ana demiryolu: Anadolu hatt-ı kebîri. 4. Birçok noktaların sıralanmasından hâsıl olan çizgi: hatt-ı müstakîm, hatt-ı münhanî, hatt-ı amûdî, hatt-ı ufkî. 5. c. kürre-i arz harîtasında çizili bulunan tûl ve arz mefrûz çizgileri: hatt-ı istivâ, hatt-ı nısfü’nnehâr. 6. ar. gençlerde yeni çıkmaya başlayan bıyık ve sakal.

(a. i.) : 1) aşağı inme, indirme. 2) oyunda taş çıkarma.

اَلْخَطُّ [el-hatt] (hâ’nın fethi ve tâ’nın teşdîdiyle) Çizgiye denir; yukâlu: فِيهِ خَطٌّ أَيْ طَرِيقَةٌ مُسْتَقِيمَةٌ مُسْتَطِيلَةٌ Ve düz yerde olan belli belirsizce hafîf yola ıtlâk olunur ki çığır ve cılkı ta’bîr olunur; yukâlu: لَزِمَ الْخَطَّ أَيِ الطَّرِيقَ الْخَفِيفَ فِي السَّهْلِ Cem’i خُطُوطٌ [hutût] ve أَخْطَاطٌ [ahtât] gelir. Şârihin beyânı üzere harf-i terdîd ile olan nüshalar galattır. Ve خَطٌّ [hatt] Masdar olur, yazı yazmak ma’nâsına; yukâlu: خَطَّ بِالْقَلَمِ وَغَيْرِهِ خَطًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا كَتَبَ Ve bir gûne cimâ’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَّ جَارِيَتَهُ إِذَا جَامَعَهَا ضَرْبًا مِنَ الْجِمَاعِ Ve yemeği azca yemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَّ الطَّعَامَ إِذَا أَكَلَهُ قَلِيلاً Ve خَطٌّ [hatt] Mutlakan yola ıtlâk olunur; tekûlu: إِلْزَمِ الْخَطَّ أَيِ الطَّرِيقَ Ve Bahreyn eyâletinin hâssaten deniz yalısına, ‘alâ-kavlin her deniz yalısına denir, سِيفُ الْبَحْرِ [sîfu’l-bahr] ma’nâsına. Ve Yemâme’de bir mevzi’ adıdır. Ve Bahreyn denizinde bir liman adıdır; hâ’nın kesriyle de câ’izdir, rimâh-ı hattiyye dedikleri mızraklar mevzi’-i mezkûra mensûbdur, sâ’ir mahallerden gelip orada bey’ olunmakla oraya nisbet olunur, yoksa menbiti değildir. Ve خَطٌّ [hatt] Bir kimse bir yere sınır ve ‘alâmet vaz’ edip binâ yapmak makûlesi husûs zımnında kendi nefsi için ihtiyâz eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَّ الْخِطَّةَ لِنَفْسِهِ إِذَا اتَّخَذَهَا لِنَفْسِهِ وَأَعْلَمَ عَلَيْهَا Ve mutlakan bir ‘alâmet vaz’ıyla bir nesneyi âherden men’ eylemek ma’nâsına müsta’meldir; tekûlu: خَطَطْتُ عَلَيْهِ إِذَا حَظَرْتَهُ Ve bir kimsenin yüzünde çizgiler peydâ olmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَّ وَجْهُهُ إِذَا صَارَ فِيهِ خُطُوطٌ Ve tâze oğlan müzellef olmak ma’nâsına müsta’meldir ki hatt-âverde ta’bîr olunur; yukâlu: خَطَّ الْغُلاَمُ إِذَا نَبَتَ عِذَارُهُ

اَلْحَتُّ [el-hatt] (hâ’nın fethiyle) Ağaçtan yaprağı ve bezden menîyi kazımak ve bunlara benzer ne ki var ise. Ve ta’cîlen vurmağa dahi derler; yukâlu: حَتَّهُ مِائَةَ سَوْطٍ أَيْ عَجَّلَهَا لَهُ Ve حَتٌّ [hatt] Tîz ve çâbük olan ata dahi derler; yukâlu: فَرَسٌ حَتٌّ أَيْ سَرِيعٌ ذَرِيعٌ Ve الْأَحْتَاتُ [el-ahtât] (hemzenin fethiyle) حَتٌّ [hatt]ın cem’i gelir.