s. 1. (pl. ختوم) A seal; a signet. 2. An impression from a seal. 3. A complete recitation of the Qur’an.

vn. 1. A sealing a letter or document. 2. A completing, concluding, completion, end.

s. (pl. حتوم) A sentence, a judicial decree; also, the substance or effect of such a decree.

vn. A breaking, a crushing.

a. Irreversible, absolute.

اَلْخَطْمُ [el-hatm] (hâ’nın fethi ve tâ’nın sükûnuyla) Emr-i ‘azîm ma’nâsınadır; yukâlu: هَذَا خَطْمٌ أَيْ خَطْبٌ جَلِيلٌ Ve bir mevzi’ adıdır. Ve kuşun burnuna denir, مِنْقَارٌ [minkâr] ma’nâsına. Ve dâbbe kısmının burunlarının ve ağızlarının önlerine ve uçlarına denir. Ve insânın burnuna denir. Ve خَطْمٌ [hatm] Masdar olur, bir adamın yâ bir hayvânın burnuna vurmak ma’nâsına; yukâlu: خَطَمَهُ خَطْمًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا ضَرَبَ أَنْفَهُ Ve devenin burnuna خِطَامٌ [hitâm] takmak 'alâ-kavlin خِطَامٌ [hitâm] için burnunu yufkaca kedmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَمَ الْبَعِيرَ بِالْخِطَامِ إِذَا جَعَلَهُ عَلَى أَنْفِهِ أَوْ جَزَّ أَنْفَهُ Ve bir adama söz ile kahr ve galebe eylemek ma’nâsına müsta’meldir,şöyle ki mukâbelesinde şakk-ı şefeye kâdir olmaya; yukâlu: خَطَمَهُ بِالْكَلَامِ أَيْ قَهَرَهُ وَمَنَعَهُ حَتَّى لَا يَنْبِسَ Ve sahtiyânın kenârlarını pervâz edip dikmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَمَ الْأَدِيمَ إِذَا خَاطَ حَوَاشِيَهُ Ve خَطْمٌ [hatm] ve خِطَامٌ [hitâm] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Yaya kiriş geçirmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَطَمَ الْقَوْسَ بِالْوَتَرِ خَطْمًا وَخِطَامًا إِذَا عَلَّقَهَا يَعْنِي عَلَّقَ الْوَتَرَ عَلَيْهَا

(a. i.) : 1) kuş gagası. 2, burun [insan ve hayvanda].

(a. s.) : 1) hâlis. 2) i. hüküm ve kaza îcâbettirme. 3) i. sağlamlaştırma.

iz. ar. 1. Mühürleme, mühür basma. [çok kullanılmıyorsa da, yerine müstamel olan “تمهير temhîr” yanlış olduğundan, hatm ve tahtîm demek zarûrîdir.] 2. Bitirme, tüketme, pâyâna erdirme: hatm-i kelâm etmek = sözü bitirmek, söze nihâyet vermek. 3. Kur’ân-ı Kerîm’in tilâvetini itmâm ve ikmâl etme, ibtidâsından nihâyetine dek okuma: Ramazân-ı Şerîf’te Kur’ân-ı Kerîm’i hatmedeceğim; bir hatim indireceğim. 4. Kırâat dersi makâmında Kur’ân-ı Kerîm’i okuyup bitirme: bir senede hatmetti; hatm-i Kur’ân, hatm-i kelâm.

vn. 1. A decreeing, a deciding. 2. A making incumbent, unavoidable.