(a. i.) : baba tarafından gelen şeref, asillik, soy temizliği, (bkz. : asalet), [zıddı “hasâset” dir].

iz. ar. Değer, kadr, kıymet-i zâtiye. insanın kendi kadri ve değeri, neseb mukâbili: bu adamın haseb ve nesebi vardır. [böyle beraber istimâlleri müterâdif olmaları zehâb-ı bâtılına sebebiyet vermiştir.]

iz. ar. İtibâr. “ب b” harf-i cerriyle beraber “بحسب bi-hasebin” kullanılır ki itibâriyle, göre, -ce demektir: bi-hasebi’l-i‘râb = i‘râb itibâriyle, i‘râbca. ─ tr. “ile” veya “ce” edatıyla dahi kullanılır: akrabâlık hasebiyle, hasebince = münâsebetiyle, cihetiyle.

اَلْخَشَبُ [el-haşeb] (hâ’nın ve şîn-i mu’cemenin fethiyle) Kalın kuru ağaç pâresine denir ki kereste ederler. Cem’i خَشَبٌ [haşeb] gelir müfredi gibi ve خُشُبٌ [huşub] gelir zammeteynle ve خُشْبٌ [huşb] gelir hâ’nın zammı ve şîn’in sükûnuyla ve خُشْبَانٌ [huşbân] gelir بُلْدَانٌ [buldân] vezninde; yukâlu: قَطَعَ الْخَشَبَ وَهُوَ مَا غَلُظَ مِنَ الْعِيدَانِ

s. 1. Any quality or qualities that give a man a personal title to respect and esteem. 2. As حسب No. 2, q. v.

اَلْمَحْسُوبُ [el-mahsûb] ve اَلْحَسَبُ [el-haseb] (fethateynle) Ma’dûd ma’nâsına: فَهُوَ فَعَلٌ بِمَعْنَى مَفْعُولٍ مِثْلُ نَفَضٍ بِمَعْنَى مَنْفُوضٍ Ve نَفَضٌ [nefad] silkinmek ma’nâsınadır; ve minhu kavluhum: لِيَكُنْ عَمَلُكَ بِحَسَبِ ذَلِكَ أَيْ عَلَى قَدْرِهِ وَعَدَدِهِ ve yukâlu: مَا أَدْرِي مَا حَسَبُ حَدِيثِكَ أَيْ مَا قَدْرُهُ Ve gâh olur ki zarûret-i şi’r için sîn teskîn olunur. Ve حَسَبٌ [haseb] Şol nesnedir ki insân onunla tefâhur eder, âbâ ve ecdâdının sıfât-ı hasenesi cihetinden. Ba’zılar eyitti: İnsânın حَسَبٌ [haseb]i dînidir, ba’zılar mâlıdır dediler.