(a. i.) : el ile ağaç dallarından yöprak sıyırma ve ağacın kabuğunu soyup çıkarma.

اَلْخَرْطُ [el-hart] (فَرْطٌ [fart] vezninde) El ile ağacın dallarından yaprak sıyırmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الشَّجَرَ خَرْطًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ وَالثَّانِي إِذَا انْتَزَعَ الْوَرَقَ مِنْهُ اجْتِذَابًا Ve kesilmiş ağacın ve dalın kabuğunu soyup düzeltmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الْعُودَ إِذَا قَشَرَهُ وَسَوَّاهُ Ve bir nesneyi salıvermek ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الْإِبِلَ فِي الْمَرْعَى وَخَرَطَ الدَّلْوَ فِي الْبِئْرِ إِذَا أَرْسَلَهُمَا Ve minhu kavlu 'Ömer radıyallâhu ‘anhu lemmâ re’â meniyyen fî sevbihi: “قَدْ خُرِطَ عَلَيْنَا الْإِحْتِلاَمُh عَلَى بِنَاءِ الْمَجْهُولِ أَيْ أُرْسِلَ Ve cimâ’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ جَارِيَتَهُ إِذَا نَكَحَهَا Ve üzüm salkımını birden ağza alıp çöpünde olan dâneleri yekpâre sıyırmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الْعُنْقُودَ إِذَا وَضَعَهُ فِي فِيهِ وَأَخْرَجَ عُمْشُوشَهُ عَارِيًا Ve zartalamak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ بِاسْتِهِ إِذَا حَبَقَ Ve müshil dârû ishâl eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الدَّوَاءُ فُلاَنًا إِذَا أَمْشَاهُ Ve şikârî kuşu şikâra salmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الْبَازِيَ إِذَا أَرْسَلَهُ Ve bir kimse nâsa ta’arruz ve ezâ eylemek bâbında kölesine destûr verip müseyyeb kılmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ فُلاَنٌ عَبْدَهُ عَلَى النَّاسِ إِذَا أَذِنَ لَهُ فِي أَذَاهُمْ Ve tâze çayır ve yonca makûlesi davarın yüreğini sürmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَ الرُّطْبُ الْبَعِيرَ إِذَا سَلَّحَهُ Ve davar خَرُوطٌ [harût] olmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَرَطَتِ الدَّابَّةُ إِذَا صَارَتْ خَرُوطًا

s. (pl. اخرات, خروت) A perforation; as the eye of a needle, etc.

vn. 1. A stripping the leaves or fruit from a stem with one sweep of the hand. 2. A removing the superficies of any material. 3. A turning in a lathe. 4. A shaving and dressing smooth.

اَلْحَرْتُ [el-hart] (hâ’nın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Katı ovmak, delk-i şedîd ma’nâsına; yukâlu: حَرَتَهُ يَحْرُتُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ

اَلْخَرْتُ [el-hart] (hâ’nın ve râ’nın sükûnuyla) İğne deliği ve kazma deliği ve kulak deliği ve bunlara benzer ne ki var ise. Ve خَرْتٌ [hart] Yolu bilmeğe de derler. Kâle el-Kisâ’î tekûlu: خَرَتْنَا الْأَرْضَ إِذَا عَرَفْنَاهَا وَلَمْ تَخْفَ عَلَيْنَا طُرُقُهَا

اَلْخَرْطُ [el-hart] (hâ’nın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Ağacın kabın soymak; yukâlu: خَرَطْتُ الْعُودَ أَخْرُطُهُ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ وَأَخْرِطُهُ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي Ve خَرْطٌ [hart] Yaprak sıyırmağa dahi derler; tekûlu: خَرَطْتُ الْوَرَقَ إِذَا حَتَتَّهُ Ve حَتٌّ [hatt] hâ-i mühmele ve tâ-i müsennâtla ağaç yaprağın eliyle sıyırmağa derler, a’lâsından tutup âhirine varınca. Ve fi’l-meseli: “دُونَهُ خَرْطُ الْقَتَادِ” Bu mesel gâyet-i mâ-fi’l-bâb budur, bundan ötesi müşkildir, mahallinde isti’mâl olunur. Ve قَتَادٌ [katâd] kâf’ın fethiyle dikene derler. Ve خَرْطٌ [hart] Müshil olan devâ bir kimseyi ishâl etmeğe de derler; yukâlu: خَرَطَهُ الدَّوَاءُ إِذَا أَمْشَاهُ Ve خَرْطٌ [hart] Demiri uzatmağa dahi derler; yukâlu: خَرَتُّ الْحَدِيدَ إِذَا طَوَّلْتَهُ كَالْعَمُودِ