اَلْخَلْجُ [el-halc] (hâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Bir nesneyi kendiye doğru çekmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَ الشَّيْءَ خَلْجًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا جَذَبَهُ Ve gözünü yâ kaşını oynatarak işâret eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَهُ بِعَيْنِهِ أَوْ حَاجِبِهِ إِذَا غَمَزَهُ Ve bir nesneyi yerinden çekip koparmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَ الشَّيْءَ إِذَا انْتَزَعَهُ Esâs’ın beyânına göre cezb ve nez’ ma’nâsında hakîkat olup gamz ve sâ’ir ma’ânî birer mülâyemetle ondan müteferri’dir. Ve خَلْجٌ [halc] Tahrîk eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَ الشَّيْءَ إِذَا حَرَّكَهُ Ve bir nesne ile meşgûl kılmak ma’nâsınadır ki meşgaleye cezb eylemekten ‘ibârettir; yukâlu: خَلَجَ فُلاَنًا إِذَا شَغَلَهُ ve yukâlu: خَلَجَتْهُ أُمُورُ الدُّنْيَا أَيْ شَغَلَتْهُ Ve dürtmek ve sançmak ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَهُ بِالرُّمْحِ إِذَا طَعَنَهُ Ve cimâ’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَهَا إِذَا جَامَعَهَا Bu iki ma’nâ, lâzım-ı cezb olmak münâsebetiyledir. Ve veledini yâhûd nâkasının köşeğini sütten kesmek ma’nâsınadır; yukâlu: خَلَجَ فُلاَنٌ إِذَا فَطَمَ وَلَدَهُ أَوْ وَلَدَ نَاقَتِهِ Esâs’ta خَلَجَتِ الْمَرْأَةُ وَلَدَهَا فَطَمَتْهُ كَمَا يُقَالُ جَذَبَتْهُ 'ibâretiyle mersûm olmakla kezâlik mecâziyyetini müş’irdir.

اَلْخَلْجُ [el-halc] (hâ’nın fethi ve lâm’ın sükûnuyla) Çekip koparmak; yukâlu: خَلَجَهُ يَخْلِجُهُ خَلْجًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي Ve devenin veledin memeden kesmeğe dahi derler; yukâlu: خَلَجْتُهَا أَيْ قَطَمْتُ وَلَدَهَا Ve خَلْجٌ [halc] Göz eli işâret etmeğe dahi derler; yukâlu: خَلَجَهُ بِعَيْنِهِ أَيْ غَمَزَهُ Ve meşgûl kılmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: خَلَجَنِي أَيْ شَغَلَنِي وَيُقَالُ خَلَجَتْهُ أُمُورُ الدُّنْيَا