(a. ha.) : Osmanlı alfabesinin yirmi ikinci harfi olup, “ebced” hesabında bin sayısının karşılığıdır.

is. ar. “غ gayn” harfinin ism-i müşterekidir: غین منقوطه gayn-ı menkûta, غین معجمه gayn-ı mu‘ceme = noktalı “غ gayn” ki “ع ayn” harfinden tefrîk için böyle denilir.

i. [ar. is.] Elifbâ-i Türkînin yirmi ikinci harfi. Arabîde ve Türkçede mahreci birdir. Asıl elsine-i Sâmiye elifbâ-yı kadîminde mevcut olmayıp, Kıptîler ve Yunanîler (ج cim) harfine bu telaffuzu vermişlerdi ve el-yevm Mısrîler (ج cim)i böyle telaffuz ediyorlar. Araplar hem (ج cim) hem de (غ gayn) mahrecine muhtaç olduklarından, Süryânîlerden ahz ettikleri ebced hurûfuna “ثخذ ضظغ sehhaz dazzığ” harfleri miyânında bunu dahi ilâve ve (ع ayın) üzerine bir nokta vaz‘ıyla teşkil etmişlerdir. Ebced sırasında âhir-i hurûf olmakla, rakam gibi isti‘mâlinde 1000 adedine alâmettir. Asıl Türkçede kâf-ı Fârisî ile beraber bir tek harf teşkil etmek ve bir harfle yazılmak icap ederdi, ki bu harf sakîl hecelerde (غ gayn) ve hafif hecelerde (گ ge ) okunur: یازدیغى yazdığı, گلدیگى geldiği gibi. (ق kaf) ile (ك kef)-i Arabî dahi böyledir: یازدق yazdık, گلدك geldik gibi. Birincisinin Almanca (g) ve ikincisinin (k) ile tahrîri farz olunsa, mesela: jazdygy, geldigi; jazdyk, geldik; aga, ege; kul, kül; gurulty, gürülti yazılıp okunmak pek tabîî ve kolay olur.

اَلْغَيْنُ [el-gayn] (عَيْنٌ [‘ayn] vezninde) Hurûf-ı hecâdan bir harftir, mechûreden ve hurûf-ı müsta’liyedendir. Mahreci a’lâ-yı halktandır, telaffuzunda ifrâta mü’eddi gargara ve ihfâya müntehî olur vechile tahkîk-i mahrecinde ihmâl olunmamak münâsibdir, belki beyân ve izhârında ve hâ-yı mu’ceme makûlesi harften temyîz ve tahlîsinde ihtimâm ve dikkat olunmak lâzımdır. Ve harf-i mezkûr zâ’id ve harf-i sâ’ireden bedel vâki’ olmaz. Ve غَيْنٌ [gayn] Masdar olur, susamak ma’nâsına; tekûlu: غِنْتُ أَغِينُ غَيْنًا إِذَا عَطِشْتَ Ve pek susuzluktan yürek yanmak ma’nâsınadır; yukâlu: غَانَتِ الْإِبِلُ أَيْ غَامَتْ Ve غَيْنٌ [gayn] Buluta denir, غَيْمٌ [gaym] ma’nâsına. Ve örtmek ve kaplamak ma’nâsınadır; ve minhu yukâlu: غِينَ عَلَى قَلْبهِ عَلَى الْمَجْهُولِ غَيْنًا أَيْ تَغَشَّتْهُ الشَّهْوَةُ أَوْ غُطِّيَ عَلَيْهِ وَأُلْبِسَ أَوْ غُشِيَ عَلَيْهِ أَوْ أَحَاطَ بِهِ الرَّيْنُ Ve gönül bulanıp gaseyân gelmek ma’nâsınadır; yukâlu: غَانَتْ نَفْسِي أَيْ غَثَتْ

The twenty-second letter of the Turkish and Persian alphabets the nineteenth of the Arabic. It has the numerical value of 1.000 in chronograms. Its phonetic value in Turkish is that of a guttural spirant, something like that of the French r grasseye, but at the beginning of Arabic and Persian words its value as pronounced by Arabs, is often that of hard g. In Turkish words when it is not initial, it is generally softened down, even to the point of being inaudible. We have represented the.softened sound of غ, as well as its guttural sound in this lexicon, by the English combination gh; and this must be somtimes softened in pronunciation. Thus; اغا ağa (almost â-a), اغاج ağâc (almost â-aç), ییغمق yığmak (not at all like yîmak, the غ being here much more sensible, though not approaching to yıkmak). After a vowel و with the sound of o or u, the غ has very much the sound of like gh in throughout. Thus صوغان is pronounced sovân. From these remarks it will be seen that this letter is one of the peculiarities and niceties of the Turkish language, and calls for attentive study.A Turkish grammatical function of the letter غ is to replace a final ق, when followed by a vowel, by the addition of a postposition or possessive pronoun. Thus; طوداق dudak, a lip; طوداغڭ dudağın (almost duda-in), of a lip, etc. So in some of the parts of verbs in مق; as, قیردق kırdık. قیردیغم kırdığım, باقمق bakmak, باقماغە bakmağa, In a few monosyllabic Turkish words the final ق resists this grammatical degradation; as, آق ak, آقڭ akın, etc., but چوق çok, makes چوغڭ çoğun (almost çovun), etc.

s. (pl. اغیان غینات، غیون،) 1. The letter غ . 2. Cloudiness, haze. 3. Thirst.

a. Dense (trees, etc.).

اَلْغَيْنُ [el-gayn] (gayn’ın fethi ve yâ’nın sükûnuyla) Bulut, ebr ma’nâsına. Ve susamak, 'ataş ma’nâsına; tekûlu minhu: غِنْتُ أَغِينُ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي ve yukâlu: غَانَتِ الْإِبِلُ مِثْلُ غَامَتْ pes غَيْنٌ [gayn] غَيْمٌ [gaym] gibi olur, bulut ma’nâsında. Ve susamak ma’nâsında.Ve örtmek ma’nâsına da gelir; yukâlu: غِينَ عَلَى الرَّجُلِ كَذَا أَيْ غُطِّيَ عَلَيْهِ Ve minhu’l-hadîsu: “إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَى قَلْبِي”

اَلْإِغَانَةُ [el-igânet] (hemzenin kesriyle) Kezâlik setr ma’nâsına; yukâlu: أَغَانَ الْغَيْنُ السَّمَاءَ إِذَا أَلْبَسَهَا Ve غَيْنٌ [gayn] Hurûf-ı mukatta’adan biridir. Ve gönül bulanmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: غَانَتْ نَفْسُهُ تَغِينُ إِذَا غَثَتْ