(a. i.) : başlangıcı olmıyan geçmiş zaman, öncesizlik [zıddı “ebed” dir]. Min al ezel : çok eskiden, (bkz. : min-el-kadîm). Tâ ezel : ezelden beri.

iz. ar. İbtidâsı olmayan zamân-ı mâzî. Ebed mukâbili. Ezelden: من الازل mine’l-ezel = ibtidâdan, eskiden.

اَلْأَزَلُ [el-ezel] (fethateynle) Kıdem ma’nâsınadır ki şey’in evvel ve ibtidâsı olmamaktan ya’nî vücûdun cânib-i mâzîde mu’teber ezmine-i mukaddere-i gayr-i mütenâhiyede istimrârından 'ibârettir, niteki أَبَدٌ [ebed] cânib-i müstakbelde istimrârından 'ibârettir; yekûlûne: هُوَ أَزَلِيٌّ أَيْ مَنْسُوبٌ إِلَى الْأَزَلِ Ve bunun aslı يَزَلِيٌّ idi ki لَمْ يَزَلْ kelimesine mensûbdur, ya’nî kadîm olan şey’e لَمْ يَزَلْ ıtlâk olunmakla ondan ihtisâr olunan يَزَلْ [yezel]e mensûbdur, ba’dehu tahfîfen yâ’yı elife kalb edip أَزَلِيٌّ [ezeliyy] dediler, niteki Zî Yezen nâm melike mensûb olan mızrağı nisbette رُمْحٌ أَزَنِيٌّ dediler. Ve لَمْ يَزَلْ [lem yezel] زَوَالٌ [zevâl] mâddesindendir ki devâm ma’nâsına müsta’meldir. Şârih der ki ba’zılar zîk ma’nâsına olan أَزَلٌ [ezel]den me’hûzdur dediler, kadîmin bidâyeti tarafını takdîr ve idrâkten 'ukûl ve müdrike müzâyakada kalıp bir vechle nâfiz olmadığına binâ’en onda isti’mâl olundu. Ve Zemahşerî dedi ki bu mâdde masnû’dur, kelâm-ı 'Arabdan değildir, gûyâ ki لَمْ أَزَلْ lafzına nazar edip ihtisâr ile أَزَلٌ [ezel]i ahz ve isti’mâl eylediler. Mütercim der ki zâhiren أَبَدِيٌّ [ebediyy] ta’bîrine müşâkil ve mukâbil eylediler.

a. More, most, very abject.

a. More, most, very abject.

اَلْأَزَلُ [el-ezel] (fethateynle) Kıdem ma’nâsınadır; yekûlûne: هُوَ أَزَلِيٌّ Ve ba’zı ehl-i 'ilm eyitti: Bu kelimenin aslı kadîm olan nesneye لَمْ يَزَلْ dediklerindendir, ondan sonra hâzihi’l-kelimede nisbet olundukta ihtisârdan gayrıya mecâl olmamağın يَزَلِيٌّ [yezeliyy] ondan sonra yâ’yı hiffetten ötürü elife kalb edip أَزَلِيٌّ [ezeliyy] dediler, nitekim ذِي يَزَنٍ nâm melike ki himyer mülûkundandır, nisbet edip رُمْحٌ أَزَنِيٌّ derler. Ve يَثْرِبُ [Yesrib] ki Medîne-i münevvere’dir, nisbet edip أَثْرَبِيٌّ [Esrebiyy] derler.