اَلضِّيقُ [ed-dîk] (dâd’ın kesri ve fethiyle) Dar olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَاقَ الشَّيْءُ يَضِيقُ ضِيقًا وَضَيْقًا ضِدُّ اتَّسَعَ Ve bundan ism dâd’ın kesriyledir ki darlık demektir. Ve ضَيْقٌ [dayk] ضَيِّقٌ [dayyik] lafzının muhaffefi olur مَيْتٌ [meyt] ve مَيِّتٌ [meyyit] gibi, dar nesneye denir. Ve derûnda olan şekk ve gümâna ıtlâk olunur; dâd’ın kesriyle de lügattır. Ve kalbe darlık veren nesneye ıtlâk olunur, gam ve fikr ve telâş ve fakr u fâka gibi; yukâlu: فِي قَلْبِي ضَيْقٌ أَيْ شَكٌّ وَفِي صَدْرِهِ ضَيْقٌ أَيْ مَا ضَاقَ عَنْهُ الصَّدْرُ Ve ضَيْقٌ [dayk] Yemâme’de bir karye adıdır. Ve bahîl olmak ma’nâsına masdar olur; yukâlu: ضَاقَ الرَّجُلُ إِذَا بَخِلَ Ve ضِيقٌ [dîk] (dâd’ın kesriyle) Vüs’at ve ضِيقٌ [dîk] şânından olan nesneye mahsûstur, dâr ve hücre gibi, pes fakr ve buhl ve gam makûlesinde isti’mâl olunmaz. Ba’zılar 'indinde dâd’ın fethi ve kesriyle berâberdir, ya’nî 'umûm üzere müsta’meldir; yukâlu: فِي الدَّارِ ضِيقٌ بِالْكَسْرِ فَقَطْ أَوْ يُقَالُ فِيهَا ضِيقٌ وَضَيْقٌ بِالْكَسْرِ وَالْفَتْحِ

اَلضَّيْكُ [ed-dayk] (حَيْكٌ [hayk] vezninde) Nâka havânın şiddet-i harâretinden apışıp kalmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَاكَتِ النَّاقَةُ تَضِيكُ ضَيْكًا إِذَا تَفَاجَّتْ مِنْ شِدَّةِ الْحَرِّ فَلَمْ تَقْدِرْ أَنْ تَضُمَّ فَخِذَيْهَا عَلَى ضَرْعِهَا Ya’nî “Issının şiddetinden apışlarını ayırıp uyluklarını memelerine yanaştırmağa kâdir olamadı.” Ve pür-gazab olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ضَاكَ فُلَانٌ عَلَيَّ أَيِ امْتَلَأَ غَضَبًا