(a. i. c. : büyüt) : 1) mesken, hâne, ev, oda, oba.

iz. ar. cm. Büyût, ev, hâne, dâr, menzil, konak, mesken

Ma’lûm ola ki بَيْتٌ [beyt] taştan ve kerpiçten ise lisânımızda ona ev ve oda ta’bîr olunur; kıl çadır ise kara ev ta’bîr olunur ve matbahlı ve kuyulu yâhût büyût-ı 'adîdeyi müştemil ise ‘Arabîde دَارٌ [dâr] ve مَنْزِلٌ [menzil] ve lisânımızda konak ta’bîr olunur. Ve eğer hoş-nişîn ise oba ta’bîr olunur. Ve fi’l-asl بَيْتٌ [beyt] insânın geceye mahsûs me’vâsına mevzû’dur. Ba’dehu tevessü’ olunup gece i’tibârı sâkıt olmuştur. Ve cem’i olan بُيُوتٌ [buyût] mesâkinde ve أَبْيَاتٌ [ebyât] manzûme beytlerinde 'örf olmuştur. Ve بَيْتٌ [beyt] Şeref ve şân ma’nâsına isti’mâl olunur. Fârisîde hânumân ve dûdmân ile ta’bîr olunur; yukâlu: بَيْتُ بَنِي تَمِيمٍ فِي بَنِي حَنْظَلَةَ أَيْ شَرَفُهَا ve yukâlu: هُوَ مِنْ أَهْلِ الْبُيُوتَاتِ Ve بَيْتٌ [beyt] Şerîf ve zî-şân adama ıtlâk olunur; yukâlu: فُلاَنٌ بَيْتُ قَوْمِهِ أَيْ شَرِيفُهُمْ Ve بَيْتٌ [beyt] Masdar olur, evlenmek ma’nâsına; yukâlu: بَاتَ الرَّجُلُ يَبِيتُ بَيْتًا إِذَا تَزَوَّجَ Ve بَيْتٌ [beyt] Köşke ıtlâk olunur, قَصْرٌ [kasr] ma’nâsına. Ve bir kimsenin ehl ve 'ayâline ıtlâk olunur, bâ’is-i sükûneti olduğu için. Ve Ka’be-i mükerreme’ye ıtlâk olunur ki بَيْتُ الْحَرَامِ [beytu’l-harâm]dır. Ve kabr ve mezâra ıtlâk olunur. Ve hânenin kilim ve keçe ve mak’ad ve döşek makûlesi döşemelerine ıtlâk olunur; yukâlu: تَزَوَّجَهَا عَلَى بَيْتٍ أَيْ فَرْشِ بَيْتٍ Ve iki mısrâ’dan mürekkeb manzûmeye ıtlâk olunur, gûyâ ki sakf ve ‘imâd ve sâ’ir edevâttan cem’ ve binâ kılınmış بَيْتٌ [beyt]e teşbîh olunmuştur yâhûd çadıra teşbîh olunmuştur, niteki eczâsına أَسْبَابٌ [esbâb] ve أَوْتَادٌ [evtâd] ıtlâkı bunu mü’eyyiddir. Ve minhu yukâlu: “إِنَّ الشَّاعِرَ يَرْضَى بِهَدْمِ بَيْتِهِ لاَ بِإِخْلاَلِ بَيْتِهِ”

s. 1. (pl. بیوت , بیات) Any constructed habitation or depository; a tent; a house; a cottage; a hut; a booth; a cell; a warehouse; a storehouse; a nest, burrow, or den. 2. A separated part of a habitation or den pository; a room; a closet; a stall; an outhouse; a compartment; a pigeon-hole; a mesh, reticulation; a box, case. 3. A division in a mathematical table and the like. 4. A sign of the zodiac; also, any one of the twelve spaces of thirty degrees each on the ecliptic. 5. A distich. 6. A scheme or figure in geomancy.

اَلْبَيْتُ [el-beyt] Ev, hâne ma’nâsına. Ve بَيْتٌ [beyt] 'Ayâl ma’nâsına ve şi’r-i manzûme ma’nâsına da gelir. Ve bu ma’nâda denilmiştir: “وَبَيْتٍ عَلَى ظَهْرِ الْمَطِيِّ بَنَيْتُهُ || بِأَسْمَرَ مَشْقُوقِ الْخَيَاشِمِ يَرْعَفُ” Kalemi vasf eyler. Ve أَسْمَرُ [esmer] kara yağıza derler. Ve مَشْقُوقُ الْخَيَاشِمِ [meşkûku’l-hayâşim] burnu yarılmış. Ve رُعَافٌ [ru’âf] burun kanına derler ki kalemde bu sıfatlar vardır.