sıf. ar. s: atîka. cm: utekâ [ıtk’dan sıfm. – Arabîde müzekkeriyle müennesi birdir] 1. Eski, kadîm, kühen, dîrin; بیت عتیق Beyt-i Atîk = Kâbe-i şerîfe; عهد عتیق Ahd-i Atîk = Tevrât. — Sahâbe-i Kirâm’ın en eskisi olan Ebû Bekr-i Sıddîk (r.a.) Efendimizin lakabıdır. [“انت عتیق من النار ente atîkun mine’n-nâr” tebşîr-i Nebevî’sine mazhariyeti vech-i talkîb olması da mervîdir.] 2. Âzâdlı, âzâd olmuş (köle).

اَلْعَاتِقُ [el-'âtik] Âzâdlı kula denir ki zikr olundu. Ve yıllamış neş’eli bâdeye denir, عَتِيقٌ ['atîk] gibi. Ve geniş tuluma denir; yukâlu: زِقٌّ عَاتِقٌ أَيْ وَاسِعٌ Ve yeni yetişmiş tâze kıza denir; yukâlu: هِيَ عَاتِقٌ أَيْ شَابَّةٌ أَوَّلَ مَا أَدْرَكَتْ Ve henüz ere varmamış kıza denir, ‘alâ-kavlin ortaca ya’nî gerçi yetişip ve henüz ere varmamış olup lâkin vakti dahi güzerân eylememiş ola. Bunlar أَزْوَاجٌ تَحْتَ تَمَلُّكِي kaydından henüz âzâde oldukları mülâhazasıyladır ve vasf-ı hâsstır; yukâlu: جَارِيَةٌ عَاتِقٌ أَيْ لَمْ تَتَزَوَّجْ أَوْ هِيَ الَّتِي بَيْنَ الْإِدْرَاكِ وَالتَّعْنِيسِ Ve عَاتِقٌ [‘âtik] Omuzda ridâ’ ve şâl vaz’ olunan 'uzva denir, 'alâ-kavlin omuz başıyla boynun aralığına denir. Türkîde çiğin ta’bîr olunur. Ve bu müzekkerdir, ba’zen mü’ennes olur; yukâlu: حَمَلَهُ عَلَى عَاتِقِهِ وَهُوَ مَوْضِعُ الرِّدَاءِ مِنَ الْمَنْكِبِ أَوْ مَا بَيْنَ الْمَنْكِبِ وَالْعُنُقِ Şârihin beyânına göre takaddüm ma’nâsındandır. Ve عَاتِقٌ ['âtik] Kızarmış eski yaya ıtlâk olunur; عَاتِقَةٌ ['âtikat] dahi denir. Ve henüz uçmağa başlamış kuş yavrusuna, 'alâ-kavlin henüz kuvvetlenmemiş bağırtlak ve güvercin palazına denir. Ve عَاتِقٌ ['âtik] lafzının cem’i عَوَاتِقُ ['avâtik] gelir, كَوَاهِلُ [kevâhil] gibi.