(Ar.) [Erkek] 1. Sırtın üst kısmı. 2. Berrak, saf, karışmamış, kıymetli. 3. Eski, kadim, kühen, dirin. 4. Azatlı, hür. 5. Güzel genç kız. 6. Çok hareketli, çevik, hızlı hareket eden. 7. Asil. 8. Hz. Ebubekir’in lakabı. Peygamber (s.a.s)'in “Sen ateşten kurtulmuş kimsesin” müjdesine kavuşmuş olmasından ötürü bu lakapla anıldığı söylenir.

Çarpık, eğik (tahta, demir vb. için). (Dereçine * Sultandağı -Afyon.)

sıf. ar. s: atîka. cm: utekâ [ıtk’dan sıfm. – Arabîde müzekkeriyle müennesi birdir] 1. Eski, kadîm, kühen, dîrin; بیت عتیق Beyt-i Atîk = Kâbe-i şerîfe; عهد عتیق Ahd-i Atîk = Tevrât. — Sahâbe-i Kirâm’ın en eskisi olan Ebû Bekr-i Sıddîk (r.a.) Efendimizin lakabıdır. [“انت عتیق من النار ente atîkun mine’n-nâr” tebşîr-i Nebevî’sine mazhariyeti vech-i talkîb olması da mervîdir.] 2. Âzâdlı, âzâd olmuş (köle).

اَلْعَاتِقُ [el-'âtik] Âzâdlı kula denir ki zikr olundu. Ve yıllamış neş’eli bâdeye denir, عَتِيقٌ ['atîk] gibi. Ve geniş tuluma denir; yukâlu: زِقٌّ عَاتِقٌ أَيْ وَاسِعٌ Ve yeni yetişmiş tâze kıza denir; yukâlu: هِيَ عَاتِقٌ أَيْ شَابَّةٌ أَوَّلَ مَا أَدْرَكَتْ Ve henüz ere varmamış kıza denir, ‘alâ-kavlin ortaca ya’nî gerçi yetişip ve henüz ere varmamış olup lâkin vakti dahi güzerân eylememiş ola. Bunlar أَزْوَاجٌ تَحْتَ تَمَلُّكِي kaydından henüz âzâde oldukları mülâhazasıyladır ve vasf-ı hâsstır; yukâlu: جَارِيَةٌ عَاتِقٌ أَيْ لَمْ تَتَزَوَّجْ أَوْ هِيَ الَّتِي بَيْنَ الْإِدْرَاكِ وَالتَّعْنِيسِ Ve عَاتِقٌ [‘âtik] Omuzda ridâ’ ve şâl vaz’ olunan 'uzva denir, 'alâ-kavlin omuz başıyla boynun aralığına denir. Türkîde çiğin ta’bîr olunur. Ve bu müzekkerdir, ba’zen mü’ennes olur; yukâlu: حَمَلَهُ عَلَى عَاتِقِهِ وَهُوَ مَوْضِعُ الرِّدَاءِ مِنَ الْمَنْكِبِ أَوْ مَا بَيْنَ الْمَنْكِبِ وَالْعُنُقِ Şârihin beyânına göre takaddüm ma’nâsındandır. Ve عَاتِقٌ ['âtik] Kızarmış eski yaya ıtlâk olunur; عَاتِقَةٌ ['âtikat] dahi denir. Ve henüz uçmağa başlamış kuş yavrusuna, 'alâ-kavlin henüz kuvvetlenmemiş bağırtlak ve güvercin palazına denir. Ve عَاتِقٌ ['âtik] lafzının cem’i عَوَاتِقُ ['avâtik] gelir, كَوَاهِلُ [kevâhil] gibi.