iz. ar. 1. Birinin suçundan geçme, kabahatine bakmama: kusurumu afvetti; afv ile muâmele etti. — tashîh-i efkâr veya muhâlefet gibi bir harekete delâlet eden sözden evvel îrâd olunmak zarâfetten ma‘dûddür: afv edersiniz, afv buyurursunuz bir şey söyleyeceğim; afvınıza mağrûren şu işi böyle yaptım. 2. Ma‘zûr tutmak, mecbur etmemek, müstesnâ tutup dâhil etmemek: yarın eğlenmeye gidilecekse beni afv buyurmanızı ricâ ederim. 3. Azl etmek, istifâsını kabul etmek: kendisini memuriyyetinden afv ettiler. 4. hk. Bir mücrim hakkındaki hüküm, lâ-yetegayyer hâlini aldıktan sonra cezâyı ya külliyyen mahv veya tahfîf etme.

Şârih der ki عَفْوٌ ['avf] mâddesi 'inde’r-Râgib bir nesnenin ahz ve tenâvülüne kasd eylemek ma’nâsına mevzû’dur; yukâlu: عَفَاهُ إِذَا قَصَدَهُ مُتَنَاوِلًا مَا عِنْدَهُ ve yukâlu: عَفَتِ الرِّيحُ الدَّارَ أَيْ قَصَدَتْهَا مُتَنَاوِلَةً آثَارَهَا ve yukâlu: عَفَا النَّبْتَ وَالشَّعْرَ إِذَا قَصَدَ تَنَاوُلَ الزِّيَادَةِ ve tekûlu: عَفَوْتُ عَنْكَ كَأَنَّكَ قَصَدْتَ إِزَالَةَ ذَنْبِهِ صَارِفًا عَنْهُ فَالْمَعْفُوُّ مَتْرُوكٌ فِي الْحَقِيقَةِ وَ“عَنْ” مُتَعَلَّقٌ بِمُضْمَرٍ Ve 'inde İbni’l-Esîr عَفْوٌ ['avf] mâddesi mahv ve tams ma’nâsına mevzû’dur,’alâ-kile’t-takdîreyn ma’ânî-i sâ’ire onlardan müteferra’dır. Ve matlûb-ı ehemm ancak عَفْوٌ ['avf] ve صَفْحٌ [safh]-ı rabbânî olmakla mü’ellif takdîm ve edât-ı hasr ile kasr eyledi. İntehâ. Ve عَفْوٌ [‘afv] Bir nesnenin eser ve vücûdunu bi’l-külliyye izâle ve nâbûd eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الرِّيحُ الدَّارَ إِذَا دَرَسَتْهَا وَمَحَتْهَا Ve إِمِّحَاءٌ [immihâ’] ma’nâsınadır ki mîm-i müşeddede ile إِفْتِعَالٌ [ifti’âl]dir, mahv ve müzmahill olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الْأَثَرُ إِذَا امَّحَى وَاضْمَحَلَّ Ve عَفْوٌ ['afv] Pek helâl ve tayyib olan mâla ıtlâk olunur; gûyâ ki müştebehi terk ve mahv olunmuştur. Ve bu vasf bi’l-masdardır; tekûlu: هَذَا مِنْ عَفْوِ مَالِي أَيْ أَحَلِّهِ وَأَطْيَبِهِ Ve bir nesnenin pek iyisine ve güzîde ve enfesine denir; yukâlu: أَعْطَاهُ عَفْوَ الْمَالِ أَيْ خِيَارَهُ وَأَجْوَدَهُ Ve fazl ve ihsân ve ma’rûf ma’nâsınadır. Ve عَفْوُ الْمَاءِ [‘afvu’l-mâ’] Şâribeden ya’nî nehr ve menhel makûlesi kenârında su içen cemâ’atten artıp kalan su fazlasına denir; yukâlu: سَقَاهُ مِنْ عَفْوِ الْمَاءِ أَيْ مَا فَضَلَ مِنَ الشَّارِبَةِ Ve عَفْوُالْبِلَادِ ['afvu’l-bilâd] Şol arzdan 'ibârettir ki onda bir kimsenin mülkiyyet cihetiyle eser ve 'alâkası olmayıp hudâyî ola; yukâlu: أَقْطَعَ لَهُ عَفْوًا مِنَ الْأَرْضِ وَهِيَ مَا لَا أَثَرَ لِأَحَدٍ فِيهَا بِمِلْكٍ Ve عَفْوٌ ['afv] Eşek sıpasına denir, veled-i hımâr ma’nâsına; bunda 'ayn’ın harekât-ı selâsıyla câ’izdir, cem’i عِفَوَةٌ ['ifevet]gelir عِنَبَةٌ ['inebet] vezninde ve عِفَاءٌ [‘ifâ’] gelir 'ayn’ın kesriyle. Ve عَفْوٌ ['afv] Kezâlik masdar olur, devâbb ve mevâşî otu yakın yerden otlamak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الْإِبِلُ الْمَرْعَى إِذَا تَنَاوَلَتْهُ قَرِيبًا Yakınında kesîr olduğundan ırağı terk eylemiştir. Ve devenin tüyleri çoğalıp uzamakla sağrı tarafını bürümek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا شَعْرُ الْبَعِيرِ إِذَا كَثُرَ وَطَالَ فَغَطَّى دُبُرَهُ Ve suyu bulandırıp mükedder eden nesne karıştırmayıp duru ve sâfî olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الْمَاءُ إِذَا لَمْ يَطَأْهُ مَا يُكَدِّرُهُ Ve zâ’id ve fâzıl olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا عَلَيْهِ فِي الْعِلْمِ أَيْ زَادَ Ve ot firâvân olmakla yerin yüzünü bürüyüp örtmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَتِ الْأَرْضُ إِذَا غَطَّاهَا النَّبَاتُ Ve koyunun yünü çoğalmakla kırkmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَفَا الصُّوفَ إِذَا جَزَّهُ Ve bir kimseye taleb ve su’âl etmeksizin verilen şey’e denir; tekûlu: أَعْطَيْتُهُ عَفْوًا أَيْ بِغَيْرِ مَسْأَلَةٍ

vn. & s. 1. A forgiving; forgiveness, pardon. 2. An excusing from some duty. 3. A dismissing or releasing from some office, dismissal; release.

اَلْعَفْوُ [el-'afv] ('ayn’ın fethi ve fâ’nın sükûnu ile) Şol yerdir ki ona ayak basmamış ve isti’mâl olunmamış ola. Ve عَفْوٌ ['afv] Çorbanın çervişle kotarılmasına dahi derler; tekûlu: عَفَوْتُ لَهُ مِنَ الْمَرَقِ إِذَا غَرَفْتَ لَهُ أَوَّلًا وَآثَرْتَهُ بِهِ Ve عَفْوٌ ['avf] Çömlek dibinde çorbanın ednâsın alıkomağa dahi derler; tekûlu: عَفَوْتُ الْقِدْرَ إِذَا تَرَكْتَ ذَلِكَ فِي أَسْفَلِهَا Ve عَفْوٌ ['afv] Bir nesneyi yıkıp izâle etmeğe dahi derler. Ve yıkılıp zâ’il olmağa dahi derler; yukâlu: عَفَتِ الرِّيحُ الْمَنْزِلَ إِذَا دَرَسَتْهُ وَعَفَا الْمَنْزِلُ يَعْفُو إِذَا دَرَسَ يَتَعَدَّى وَلَا يَتَعَدَّى Ve عَفْوٌ ['afv] Günâh mukâbilesinde 'ikâb etmeyip terk etmeğe dahi derler; tekûlu: عَفَوْتُ عَنْ ذَنْبِهِ إِذَا تَرَكْتَهُ وَلَمْ تُعَاقِبْهُ Ve عَفْوٌ ['afv] Bir nesneyi çoğaltmağa dahi derler; yukâlu: عَفَوْتُهُ أَنَا Ve fi’l-hadîsi: “أَمَرَ أَنْ تُحْفَى الشَّوَارِبُ وَتُعْفَى اللِّحَى” Ve شَوَارِبُ [şevârib] شَارِبٌ [şârib]in cem’idir, bıyık ma’nâsına. Ve عَفْوٌ ['afv] Bir kimsenin ihsânın ricâ edip yanına gelmeğe dahi derler; tekûlu: عَفَوْتُهُ إِذَا أَتَيْتَهُ تَطْلُبُ مَعْرُوفَهُ yukâlu: عَفَا يَعْفُو وَفُلَانٌ تَعْفُوهُ الْأَضْيَافُ Ve عَفْوٌ ['afv] ('ayn’ın fethi ve kesri ve zammı ile) Merkeb yavrusu ma’nâsına dahi gelir.