(هُ دا)
۱- (مص م.) راه راست نمودن.
۲- (اِمص.) راهنمایی، راست راهی. مق ضلالت.
۳- (اِ.) راه درست.

(هَ) [ ع. ] (اِ.) قربانی که به مکه فرستند.

s. Custom, manner, habit.

(هَ) (اِ.) زراعتی که توسط آب باران مشروب شود؛ دیم، دیمه.

vn. & s. As هدایت No. 1.

اَلْهُدَى [el-hudâ] (hâ’nın zammı ve elifin kasrıyla) Doğru yola gitmeğe denir, reşâd ma’nâsına. Ve doğru yola delâlet eylemeğe denir ki ismdir. Ve bu mü’ennestir ve müzekker olur; yukâlu: هُوَ عَلَى الْهُدَى أَيْ عَلَى الرَّشَادِ ve yukâlu: سَلِ اللهَ الْهُدَى أَيِ الدَّلَالَةَ عَلَى الرَّشَادِ Ve هُدَى [hudâ] Gündüze ıtlâk olunur, nehâr ma’nâsına. Ve هُدَى [hudâ] ve هَدْيٌ [hedy] (hâ’nın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) ve هِدَايَةٌ [hidâyet] (hâ’nın kesriyle) ve هِدْيَةٌ [hidyet] (فِدْيَةٌ [fidyet] vezninde) Matlûba îsâl eylemek şânından olan tarîka delâlet ve irşâd eylemek ma’nâsına masdar olur; yukâlu: هَدَاهُ يَهْدِيهِ هُدًى وَهَدْيًا وَهِدَايَةً وَهِدْيَةً إِذَا أَرْشَدَهُ Ve bu ma’nâda lâzım olur ki hidâyet bulmak ve hidâyetlenmek ma’nâsına olur; yukâlu: هَدَاهُ فَهَدَى أَيِ اهْتَدَى Ve işbu mâdde irâ’et-i tarîk ma’nâsını mülâhaza ile bi’n-nefs mef’ûl-i sânîye müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ اللهُ الطَّرِيقَ Ve işâret-i tarîk mülâhazasıyla إِلَى harfiyle müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ إِلَيْهِ Ve telvîh-i tarîk mülâhazasıyla lâm’la müte’addî olur; yukâlu: هَدَاهُ لَهُ

اَلْهَدِيُّ [el-hediyy] (غَنِيٌّ [ganiyy] vezninde) Tutsağa denir, esîr ma’nâsına. Ve geline denir, هَدِيَّةٌ [hediyyet] dahi denir hâ’yla,عَرُوسٌ ['arûs] ma’nâsına. Ve Harem-i şerîfe sevk olunan kurbâna denir ve ona هَدْيٌ [hedy] dahi denir hâ’nın fethi ve dâl’ın sükûnuyla; yukâlu: أَهْدَى إِلَى الْحَرَمِ هَدِيًّا وَهَدْيًا وَهُوَ مَا أُهْدِيَ إِلَى مَكَّةَ Mü’ellif burada كَالْهَدْيِ فِيهِمَا 'unvânıyla resm eylemekle şârih der ki tesniye zamîrinin vechi ma’lûm değildir, gâlibâ 'ibârede sakta vâki’dir, zîrâ ümmehât-ı sâ’irede اَلْهَدِيُّ مَا أُهِديَ إِلَى مَكَّةَ وَالرَّجُلُ ذُو الْحُرْمَةِ كَالهَدْيِ فِيهِمَا 'ibâretiyle müsebbet olmakla burada dahi 'unvân-ı merkûmla iken aklâm-ı nüssâhtan sâkıt olmuştur, pes هَدِيٌّ [hediyy] غَنِيٌّ [ganiyy] vezninde ve هَدْيٌ [hedy] dâl’ın sükûnuyla ‘izz ve hürmet ve vak’ ve haşmet sâhibi adama da denir.

(a. i.) : 1) doğru yol gösterme, (bkz. : hidâyet). 2) Kur’ân-ı Kerîm, (bkz. : Hltâb, Kitâb, Mushaf, Necm, Nûr, Zikr).

اَلْهَدْيُ [el-hedy] ve اَلْهَدْيَةُ [el-hedyet] (hâ’ların fethi ve kesri ve dâl’ların sükûnuyla) Bir adamın sîret ve meslek ve tarîkatine denir, râh ve reviş ma’nâsına; yukâlu: هَدَى هَدْيَ فُلَانٍ وَهَدْيَتَهُ أَيْ سَارَ طَرِيقَتَهُ وَسِيرَتَهُ

s. 1. A bride when being conducted home in public procession. 2. A captive of war. 3. (n. u. هدیە) Any beast taken to Mekka to be slaughtered in sacrifice.