(a. i.) : uykudan uyanma.

هَبْ [heb] (hâ’nın fethi ve bâ’nın sükûn üzere binâsıyla) Mâdde-i merkûmeden fi’l-i emrdir, bağışla ve hibe eyle ma’nâsına. Ve أُحْسُبْ ve أُعْدُدْ ma’nâsına isti’mâl olunur. Ve bu ma’nâda mutasarrıf değildir, hemân fi’l-i emr olarak isti’mâl olunur; tekûlu: هَبْنِي فَعَلْتُ كَذَا أَيِ احْسُبْنِي وَاعْدُدْنِي Ya’nî “Beni hisâb eyle ki şöyle ettim.” Lisânımızda “Beni filân işi işledi say” ta’bîr olunur. Mütercim der ki kütüb-i nahviyyede bu mâddenin hülâsası budur ki هَبْ kelimesi ef’âl-i kulûba ilhâk ve onda hakîkat-ı 'örfiyye olmuştur, أُحْسُبْ ve أُعْدُدْ ma’nâsına. Ve bunun nakli mecâz bi-mertebeteyn cihetiyledir ve mutasarrıf değildir ve gâliben iki mef’ûle ta’diye eder. Ve bunda savâb olan zamîr-i muttasıl ilhâk olunmaktır; tekûlu: هَبْنِي فَعَلْتُ وَهَبْهُ فَعَلَ Ve bilâ-zamîrin isti’mâlini ba’zılar tecvîz eylediler; ve yukâlu: هَبْنِي وَهَبُونِي وَهَبِينِي Ya’nî hemân işbu vücûh-ı selâse ile müsta’meldir. Ve ba’zılar هَبْ أَنِّي فَعَلْتُ كَذَا 'ibâretini telhîn eylediler, lâkin nuhâta muhâliftir, zîrâ bu ef’âl-i kulûbdan olup ve ef’âl-i merkûmeden إِنَّ ve أَنَّ mef’ûleyn makâmına kâ’im oldukları 'inde’n-nahviyyîn ittifâk-kerdedir ve 'aleyhi mâ-verede: “هَبْ أَنَّ أَبَانَا كَانَ حِمَارًا” ve Esâs’ta هَبْهُ رَجُلاً قَدْ أَخْطَأَ وَهَبْهُ قَدْ مَاتَ 'unvânıyla mersûm ve إِجْعَلْهُ kelimesiyle müfesserdir ki zikr olunan وَهَبَنِيَ اللهُ فِدَاءَكَ أَيْ جَعَلَنِي kavlinden me’hûzdur ki vech-i mesrûd üzere mecâz bi-mertebeteyn olur; ve kâle fîhi: سَمِعْتُ خَادِمًا لِي مِنَ الْيَمَامَةِ يَقُولُ وَقَدْ وَكَفَ السَّقْفُ يَا سَيِّدِي هَلْ أَهَبُ عَلَيْهِ التُّرَابَ بِمَعْنَى هَلْ أَجْعَلُهُ عَلَيْهِ وَيُقَالُ لِلْخَيْلِ هَبِي أَيْ أَقْبِلِي Ve bu “ه،ي،ب” mâddesinde mersûm ve meşrûhtur.

اَلْهَبُّ [el-hebb] (hâ’nın fethi [ve] bâ’nın şeddesiyle) ve اَلْهُبُوبُ [el-hubûb] (قُعُودٌ [ku’ûd] vezninde) ve اَلْهَبِيبُ [el-hebîb] (نَحِيبٌ [nehîb] vezninde) Yel esmek ma’nâsınadır; yukâlu: هَبَّتِ الرِّيحُ هَبًّا وَهُبُوبًا وَهَبِيبًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا ثَارَتْ وَهَاجَتْ Ve uykudan uyanmak ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: هَبَّ مِنَ النَّوْمِ إِذَا انْتَبَهَ Ve şevk ve neşât ve sür’atle eşip gitmek ma’nâsına isti’mâl olunur; yukâlu: هَبَّ السَّائِرُ مِنَ اْلإِنْسَانِ وَالدَّوَابِّ إِذَا نَشِطَ وَأَسْرَعَ

vn. & s. The wind’s blowing.

هَبْ [heb] (hâ’nın fethi ve bâ’nın sükûnuyla) إِحْسَبْ [ihseb] ma’nâsınadır; yukâlu: هَبْ زَيْدًا مُنْطَلِقًا أَيِ احْسَبْ İki mef’ûle ta’diye eyler ve bundan mâzî ve müstakbel gelmez.

اَلْهَبُّ [el-hebb] (hâ’nın fethiyle) Uykudan uyanmak; yukâlu: هَبَّ مِنْ نَوْمِهِ يَهُبُّ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ أَيِ اسْتَيْقَظَ Ve gelmek ma’nâsına da isti’mâl olunur; yukâlu: مِنْ أَيْنَ هَبَبْتَ يَا فُلَانُ أَيْ مِنْ أَيْنَ جِئْتَ Ve bir nesneye şürû’ kılmağa dahi derler, هَبَّ فُلَانٌ يَفْعَلُ كَذَا كَمَا يُقَالُ طَفِقَ يَفْعَلُ كَذَا