(a. i. a. : maâdin) : mâden. ma’den mukataası : eski mâden idaresi, [fasî-hi : “ma’din” dir]

iz ar. cm: ma‘âdin. [Arabîde doğrusu (د dal)ın kesriyledir.] 1. Toprağın içinden çıkan ve eritilip dökülmekle ya ısıtılıp dökülmekle muhtelif eşkâle girip, âlât ve edevât-ı muhtelife imâline yarayan ecsâm-ı mütenevvianın beheri: demir, bakır, kalay, kurşun, gümüş, altın en maruf madenlerdendir. Maâdinin keşfinden evvel insanlar çok zahmetli bir ömür sürerlerdi. 2. Kim. Neşv ü nemâsı olmayan cisim, cevher. 3. Bir madenin veya bir nevi taş ve toprak vesâirenin bulunduğu ve çıktığı mahal, maden filizâtını hâvî yer, ocak, kân: Ural Dağları’nda gümüş ve altın madenleri vardır; mermer, alçı, kömür madeni; orada eskiden işlenmiş bir maden vardır. 4. Altın ve gümüşün gayri olan maden-i basit veya mürekkep: gümüş değil madendir. 5. Maden yâhut eski maden: has porselen ve fağfûri mamûlatı; Çin, Saksonya madenleri; onda çok eski madenler vardır. 6. mc. Bir haslet ve faziletin menba ve masdarı hükmünde olan zât, o haslet ve faziletle muttasıf adam, kân: ol maden-i hilm ü hayâ; zâtı, maden-i ilm ve hikmet idi. 7. Kendisinde çok değerli şey bulunan, define, hazine: herif maden; bu, kütübhâne değil maden. ≡ sıf. tr. 1. Madenden mamûl: maden tabak. 2. Gümüş ve altının gayri olarak basit veya mürekkep bir madenden yapılmış: maden madalya.

اَلْمَعْدِنُ [el-ma’din] (مَجْلِسٌ [meclis] vezninde) Cevf-i arzda hâsıl olan altın ve gümüş makûlesi cevâhir-i arziyyenin menbit ve mahalline denir ki Fârisîde kân denir; ehl-i ma’din onda dâ’imâ ikâmet eylediği için yâhûd Hak celle ve 'alâ cevâhir-i mezbûreyi onda isbât ve temkîn eylediği için ıtlâk olundu. Ve her nesnenin mekân-ı aslına denir; ve minhu yukâlu: فُلَانٌ فِي مَعْدِنِ الْخَيْرِ وَالْكَرَمِ أَيْ مَكَانِ أَصْلِهِ

اَلْمِعْدَنُ [el-mi’den] (مِنْبَرٌ [minber] vezninde) Büyük kazmaya denir, صَاقُورٌ [sâkûr] ma’nâsına.

اَلْمُعَدِّنُ [el-mu’addin] (مُحَدِّثٌ [muhaddis] vezninde) Ma’denin taşını toprağını söküp filizzât tefahhus ve taleb eden adama denir ki ma’denci ta’bîr olunur, ma’den emînine ıtlâkı melhûzdur; yukâlu: هُوَ مُعَدِّنٌ أَيْ مُخْرِجُ الصَّخْرِ مِنَ الْمَعْدِنِ يَبْتَغِي فِيهِ الذَّهَبَ وَنَحْوَهُ

s. (pl. معادن) 1. A mine of any mineral substance. 2. A metal. 3. An ore. 4. A mineral. 5. T. A base metal made to imitate gold or silver; any metallic compound useful in the arts.

a. Made of metal, metallic; especially, made of a base metal or of some metallic composition.

اَلْمَعْدِنُ [el-ma’din] (mîm’in fethi ve dâl’ın kesriyle) Şol yerdir ki ondan altın ve gümüş ve sâ’ir nesneler ihrâc olunur. Ve mezbûra مَعْدِنٌ [ma’dîn] dedikleri halk yaz ve kış onda mukîm oldukları içindir. Ve عَدْنٌ ['adn] تَوَطُّنٌ [tevattun] ma’nâsınadır, nitekim el-ân mürûr etti. Ve her nesnenin mevzi’ine مَعْدِنٌ [ma’din] derler.

اَلْمُعَدَّنُ [el-mu’adden] (mîm’in zammı ve dâl’ın fethi ve teşdîdiyle) Şol kovadır ki aşağısı kesilip deri pâresi dikilmiş ola.