s. (pl. مداد مددە، امداد،) A measure for grain, a double handful.

اَلْمَدُّ [el-medd] Çekmek; yukâlu: مَدَدْتُ الشَّيْءَ فَامْتَدَّ Ve مَدٌّ [medd] Mühlet vermeğe dahi derler; yukâlu: مَدَّ اللهُ عُمُرَهُ وَمَدَّ فِي غَيِّهِ أَيْ أَمْهَلَهُ Ve غَيٌّ [gayy] gayn-ı mu’ceme ile dalâlet ma’nâsınadır. Ve مَدُّ النَّهَارِ [meddu’n-nehâr] Gündüz tamâm aydınlık olup güneş yükselmeğe dahi derler. Ve nihâyet ma’nâsına da gelir; yukâlu: هُنَاكَ قِطْعَةُ أَرْضٍ قَدْرُ مَدِّ الْبَصَرِ أَيْ مَدَى الْبَصَرِ وَغَايَتِهِ

اَلْمُدُّ [el-mudd] (mîm’in zammıyla) İki rıtl şey’ sığan ölçeğin ismidir, 'alâ-kavlin bir rıtl ve süls-i rıtl mikdârı nesne sığandır ve 'alâ-re’yin mu’tedilü’l-cism olan bir adamın iki avucunun dolusu mikdârından 'ibârettir ki ikisini birden uzatıp doldurdukta istî’âb eder ve ben bu gûne tecribe ettim ve sahîh ve muvâfık buldum. Ve مَدِيدٌ [medîd] olunduğu bâ’is-i tesmiyedir. Cem’i أَمْدَادٌ [emdâd] gelir ve مِدَدَةٌ [midedet] gelir, عِنَبَةٌ ['inebet] vezninde ve مِدَادٌ [midâd] gelir mîm’in kesriyle. Şârih der ki kavl-i evvel ehl-i 'Irâk ve sânî ehl-i hicâz kavlidir. İntehâ. Ve ba’zılar سُبْحَانَ اللهِ مِدَادَ كَلِمَاتِهِ kavlinde مِدَادٌ kelimesi bundandır dediler, ya’nî zikr olunan مُدٌّ [mudd]in cem’idir, قَدْرَ مَا يُوَازِيهَا فِي الْكَثْرَةِ عِيَارَ كَيْلٍ أَوْ وَزْنٍ takdîrindedir. Ve سُبْحَانَ اللهِ مِدَادَ السَّمَوَاتِ dahi bu gûnedir ki temsîl cihetiyle kesretten kinâyedir.

interj. 1. May (God) extend.

s. 1. An extension of a fixed term; a prolongation of time; a delay. 2. The extent of the sight. 3. (pl. مدود) The flow of the tide; also, high tide, also, a swollen state in a stream. 4. (Ar. gram.) The sign (ٓ) placed in writing over an initial letter ا to denote that it is originally a consonantal hemze followed by a long vowel ا or preceded by a consonantal hemze movent with ustun. It is considered in Persian and Turkish to be simply of the value of a long vowel â.

Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre مَدٌّ [medd] mâddesi bir nesneyi çekip sündürmek ma’nâsına mevzû’dur, ba’dehu ona münâsib ismlerde ve ma’nâ-yı masdarîlerde isti’mâl olundu. Ve Misbâh’ın beyânına göre burada سَيْلٌ kelimesi ismdir ki sel suyu demektir. Cem’i مُدُودٌ [mudûd] gelir. Gerçi masdar dahi olur; yukâlu: مَدَّ النَّهْرُ مَدًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا سَالَ Ve مَدٌّ [medd] İrtifâ’-ı nehâr ma’nâsınadır ki gün kaba kuşluk olmaktan 'ibârettir. Ve bu ismdir, niteki Esâs’ta: أَتَيْتُهُ مَدَّ النَّهَارِ وَهُوَ ارْتِفَاعُهُ 'unvânıyla mersûmdur. Ma’nâ-yı masdarî karîben mezkûrdur. Ve مَدٌّ [medd] Kâtib divitten midâd ya’nî mürekkeb almak ma’nâsınadır, إِسْتِمْدَادٌ [istimdâd] gibi; yukâlu: مَدَّ الْكَاتِبُ مِنَ الدَّوَاةِ إِذَا أَخَذَ مِنْهَا مِدَادًا بِالْقَلَمِ لِلْكِتَابَةِ Ve bahrin yâhûd nehrin suyu çoğalıp taşkın olmak ma’nâsınadır ki جَذْرٌ [cezr] mukâbilidir; yukâlu: مَدَّ الْبَحْرُ وَالنَّهْرُ إِذَا كَثُرَ مَاؤُهُ Gûyâ ki suyu uzatıp sündürmüş olur. Pes tefsîr-i mezkûr ma’nâ-yı lâzımıdır. Ve bir nesneyi yaymak ve döşemek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ الشَّيْءَ إِذَا بَسَطَهُ ve yukâlu: مَدَّ اللهُ الْأَرْضَ أَيْ بَسَطَهَا Ve bir şey’e gözü kaldırıp dikkat ve ragbetle sıkça nazar eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ نَظَرَهُ إِلَيْهِ إِذَا طَمَحَ بِبَصَرِهِ إِلَيْهِ Ve bir nesneyi çekip sündürmek ma’nâsınadır ki ma’nâ-yı mevzû’un-lehüdür; yukâlu: مَدَّ الشَّيْءَ وَمَدَّ بِهِ إِذَا جَذَبَهُ وَمَطَلَهُ Ve gün kaba kuşluk olmak ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ النَّهَارُ إِذَا ارْتَفَعَ Ve bir adama yardım eylemek ve yâr ve yâver olmak ma’nâsınadır, gûyâ ki onun hayât ve bekâsını uzatmış olur; yukâlu: مَدَّ زَيْدٌ اَلْقَوْمَ إِذَا صَارَ لَهُمْ مَدَدًا Ve مَدٌّ [medd] مَدًى [medâ] ma’nâsına müsta’meldir ki murâd medde’l-basardır, lisânımızda ondan göz erimi ile ta’bîr olunur; tekûlu: بَيْنِي وَبَيْنَهُ قَدْرُ مَدِّ الْبَصَرِ أَيْ مَدَاهُ Ve deveye مَدِيدٌ [medîd] içirmek ma’nâsınadır; yukâlu: مَدَّ الْإِبِلَ إِذَا سَقَاهَا مَدِيدًا Ke-mâ se-yuzkeru. Ve tarlaya مِدَادٌ [midâd] ya’nî gübre ve fışkı dökmek ma’nâsınadır ki tarlaya kût îrâs eder; yukâlu: مَدَّ الْأَرْضَ إِذَا جَعَلَ فِيهَا مِدَادًا أَيْ سِرْقِينًا

iz. ar. 1. Uzatma, uzanma: medîd = el uzatma. 2. Yayma, döşeme: medd-i bisât. 3. Bir harfi ve ale’l-husûs “ ا elif”i çekme, uzatma, sesini uzatarak okuma. 4. Hemzeden sonra elif geldiğinde, buna bedel hemzenin üzerine yazılan آ med [çekme] işareti. 5. Şems ile kamerin te’sîr-i câzibesiyle bahr-i muhît sularının kabarıp, karaya uzanması ki cezir mukâbilidir: medd ve cezir. مد كلى medd-i küllî = kamerin ictimâ‘ ve istikbâli zamanlarında vâki olan medd. مد جزئى medd-i cüz’î = terbî‘ zamanlarında vâki olanı. 6. Nüvvâb-ı şer‘iyyenin memuriyyet müddetini temdîd etme.

(a. i.) : mut, kara mut, batman nevinden bir ölçek.

اَلْمَدُّ [el-medd] (mîm’in fethi ve dâl’ın teşdîdiyle) سَيْلٌ [seyl] ma’nâsınadır.

vn. & s. 1. A stretching. 2. A stretching out the hand. 3. An extending, extension, prolongation. 4. A laying out, laying down, spreading. 5. A helping. 6. An inking one’s pen in order to write.