a. 1. A device; a stratagem; a subterfuge. 2. Power, ability, a remedy. 3. Cunning, skill.

s. pl. of محل, q. v.

اَلْحَوْلُ [el-havl] ve اَلْحَيْلُ [el-hayl] (hâ’ların fethiyle) ve اَلْحِوَلُ [el-hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) ve اَلْحَوْلَةُ [el-havlet] (صَوْلَةٌ [savlet] vezninde) ve اَلْحِيلَةُ [el-hîlet] (hâ’nın kesriyle ki aslı حِوْلَةٌ idi) ve اَلْحَوِيلُ [el-havîl] (عَوِيلٌ ['avîl] vezninde) ve اَلْمَحَالُ [el-mehâl] ve اَلْمَحَالَةُ [el-mehâlet] (mîm’lerin fethiyle) ve اَلْإِحْتِيَالُ [el-ihtiyâl] ve اَلتَّحَوُّلُ [et-tehavvul] ve اَلتَّحَيُّلُ [et-tehayyul] (تَفَعُّلٌ [tefa’’ul] veznlerinde) Umûr ve mesâlihin tasarruf ve idâresinde hazâkat ve cevdet-i fikr ü nazar ve kudret ma’nâsınadır ki taklîb-i fikr-i sâ’ib lâzimesidir. Istılâhımızda “hîle” fend ve mekr ve dubara makâmında isti’mâli bundan ba’îd değildir, bunun lâzımı gibidir. Mü’ellif إِحْتِيَالٌ [ihtiyâl] ile تَحَوُّلٌ [tehavvul] ve تَحَيُّلٌ [tehayyul]ü ittirâden mezc eylemiştir. حِيلَةٌ [hîlet]in cem’i حِوَلٌ [hivel] gelir, عِنَبٌ ['ineb] vezninde aslı üzere ve حِيَلٌ [hiyel gelir, yine عِنَبٌ ['ineb] vezninde ve حِيَلَاتٌ [hiyelât] gelir, عِنَبَاتٌ ['inebât] vezninde; yukâlu: فُلَانٌ ذُو حَوْلٍ وَحَيْلٍ وَحِوَلٍ وَحَوْلَةٍ وَحِيلَةٍ وَحَوِيلٍ وَمَحَالٍ وَمَحَالَةٍ وَاحْتِيَالٍ وَتَحَوُّلٍ وَتَحَيُّلٍ أَيْ ذُو حِذْقٍ وَجَوْدَةِ نَظَرٍ وَقُدْرَةٍ عَلَى التَّصَرُّفِ Ve حِوَلٌ [hivel] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) İsmdir, zevâl ve intikâl ma’nâsına; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا﴾ Ve حِوَلُ الدَّهْرِ [hivelu’d-dehr] Zamânın tekâlîb ve 'acâyibine ıtlâk olunur. Ve حِوَلٌ [hivel] Şol hendeğe denir ki ona serâpâ hurmâ ağaçları dikerler.

اَلْمُخْوِلُ [el-muhvil] (مُحْسِنٌ [muhsin] vezninde) ve اَلْمُخْوَلُ [el-muhvel] (مُكْرَمٌ [mukrem] vezninde) ve اَلْمُخَالُ [el-muhâl] (vâv’ı elife kalble) كَرِيمُ الْأَخْوَالِ [kerîmu’l-ahvâl] adama denir, niteki مُعِمٌّ [mu’imm] ve مُعَمٌّ [mu’amm] kerîmü’l-a’mâm olana denir. Ve bunlar مُعَمٌّ kelimesine mukârinen isti’mâl olunurlar; yukâlu: رَجُلٌ مُعِمٌّ وَمُعَمٌّ مُخْوِلٌ وَمُخْوَلٌ وَمُخَالٌ أَيْ كَرِيمُ الْأَعْمَامِ وَالْأَخْوَالِ

اَلْمِحَالُ [el-mihâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Keyd ve mekr ma’nâsınadır; yukâlu: هُوَ ضَعِيفُ الْمِحَالِ أَيِ الْكَيْدِ Ve fend ve hîle ile bir husûs ve maslahatı taleb ve teshîr eylemeğe denir; yukâlu: فَازَ مَطْلَبَهُ بِالْمِحَالِ وَهُوَ رَوْمُ الْأَمْرِ بِالْحِيَلِ Ve tedbîr ma’nâsınadır; yukâlu: قَوِيُّ الْمِحَالِ أَيِ التَّدْبِيرِ Ve kudret ma’nâsınadır. Ve cidâl ma’nâsınadır; yukâlu: هُوَ شَدِيدُ الْمِحَالِ أَيِ الْجِدَالِ Ve 'azâb ve 'ıkâb ve 'adâvet ma’nâlarınadır. Ve مُفَاعَلَةٌ [mufâ’alet]ten masdar olur, düşmanlık eylemek ma’nâsına; yukâlu: مَاحَلَهُ مُمَاحَلَةً وَمِحَالًا إِذَا عَادَاهُ Ve zor ve kuvvet ma’nâsınadır. Ve şiddet ve mihnet ve helâk ma’nâsınadır; yukâlu: وَقَعَ فِي الْمِحَالِ أَيِ الشِّدَّةِ وَالْهَلَاكِ Ve helâk eylemeğe denir. Ve yine مُفَاعَلَةٌ [mufâ’alet]ten masdar olur, مُمَاحَلَةٌ [mumâhalet] gibi, bir kimse ile zor ve kuvvet husûsunda mübâhase edip yarışmak ma’nâsına, tâ ki ehadühümânın kuvveti âherden ziyâde olduğu zâhir ola; yukâlu: مَاحَلَهُ مُمَاحَلَةً وَمِحَالًا إِذَا قَاوَاهُ حَتَّى يَتَبَيَّنَ أَيُّهُمَا أَشَدُّ

sıf. ar. [havl’den imf.] Mümkün olmayan, gayr-i kâbil, imkansız, müstahil: ihtiyarlar için sinn-i şebâbın (gençlik yaşı) avdeti muhâldir; hayâl-i muhâl. ≡ iz. ar. cm. Muhâlât. Mümkün olmayan şey: muhâli arzu etmek abestir; muhâlâtla uğraşmamalı.

(a. i.) : bir yana eğrilme, meyletme.

(a. s.) : mümkün olmıyan, olamaz, olmaz, olmıyacak.

iz. ar. cm: mahâll. [hulûl’den im.] Yer, mekan, makâm, cây: bu mahalde; mahall-i baîdede; mahalli değildir = münâsip yeri değildir; her sözü mahalline sarf etmeli.

اَلْمَحْلُ [el-mahl] (فَحْلٌ [fahl] vezninde) Mekr ve keyd ma’nâsınadır; yukâlu: لَا يَضُرُّهُ مَحْلُهُ أَيْ مَكْرُهُ وَكَيْدُهُ Ve toza denir, غُبَارٌ [gubâr] ma’nâsına. Ve kuraklığa ve kıtlığa denir; yukâlu: أَصَابَهُمْ مَحْلٌ أَيْ شِدَّةٌ وَجَدْبٌ وَانْقِطَاعُ الْمَطَرِ Ve مَحُولٌ [mehûl] ve مَحْلَةٌ [mahlet] gibi kurak yere denir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve masdar olur; yer kurak olmak ma’nâsına; yukâlu: مَحَلَتِ الْأَرْضُ مَحْلًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ إِذَا كَانَتْ مَحْلَةً Ve مَحْلٌ [mahl] ve مِحَالٌ [mihâl] (كِتَابٌ [kitâb] vezninde) Emîr ve vâlî ve hâkime gamz ve si’âyetle bir adama keyd ve zarar îrâs eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: مَحَلَ بِفُلَانٍ وَمَحِلَ بِهِ وَمَحُلَ بِهِ مَحْلًا وَمِحَالًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي وَالرَّابِعِ وَالْخَامِسِ إِذَا كَادَهُ بِسِعَايَةٍ إِلَى السُّلْطَانِ Ve مَحْلٌ [mahl] Aslâ hayr ve menfa’ati olmayan cemâd-hilkat kimseye ıtlâk olunur; arz-ı مَحْلٌ [mahl]e teşbîhle; yukâlu: رَجُلٌ مَحْلٌ أَيْ لَا يُنْتَفَعُ بِهِ