اَللَّمُّ [el-lemm] (lâm’ın fethi ve mîm’in teşdîdiyle) Bir nesneyi cem’ edip ıslâh etmek; yukâlu: لَمَّ اللهُ شَعَثَهُ أَيْ أَصْلَحَ وَجَمَعَ مَا تَفَرَّقَ مِنْ أُمُورِهِ ve minhu kavluhum: إِنَّ دَارَكُمْ لَمُومَةٌ أَيْ تَلُمُّ النَّاسَ وَتَجْمَعُهُمْ Ve لَمٌّ [lemm] Bir nesneyi cem’ edip almağa dahi derler; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا﴾ (الفجر، 19) أَيْ نَصِيبَهُ وَنَصِيبَ صَاحِبِهِ وَقَالَ أَبُو عُبَيْدَةَ يُقَالُ لَمَمْتُهُ أَجْمَعَ حَتَّى أَتَيْتُ عَلَى آخِرِهِ

لِمَ [lime] (lâm’ın kesri ve mîm’in fethi üzere binâsı ile) Bir harftir ki onunla bir nesne istifhâm olunur. Kâle’l-Cevherî وَلِمَ بِالْكَسْرِ حَرْفٌ يُسْتَفْهَمُ بِهِ تَقُولُ لِمَ ذَهَبَ وَلَكَ أَنْ تُدْخِلَ عَلَيْهِ مَا ثُمَّ تَحْذِفُ مِنْهُ الْأَلِفَ كَذَا فِي اَكْثَرِ نُسَخِ الْجَوْهَرِيِّ وَلَا يَخْفَى غَلَطُهُ وَفِي بَعْضِ النُّسَخِ وَاَصْلُ لَمْ لَامُ الْجَرِّ دَخَلَ عَلَيْهِ مَا وَحُذِفَ مِنْهُ الْأَلِفُ وَهُوَ الصَّوَابُ وَلَكَ فِي تَوْجِيهِ النُّسْخَةِ الْأُولَى إِنَّ الضَّمِيرَ فِي عَلَيْهِ رَاجِعٌ إِلَى حَرْفِ الْمَكْسُورِ الْمُنْفَهِمِ مِنْ قَوْلِهِ بِالْكَسْرِ أَيْ وَلَكَ أَنْ تَعْتَبِرَ دُخُولَ مَا عَلَى حَرْفِ الْجَرِّ وَتَعْتَبِرَ حَذْفَ الْأَلِفِ بَعْدَهُ كَمَا قَالَ اللهُ تَعَالَى ﴿عَفَى اللهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ﴾ (التوبة، 43) Ve لِمَ üzerine hâ’-i vakf idhâl edip لِمَهْ [limeh] demek de câ’izdir.

vn. & s. 1. A collecting, uniting. 2. An arranging, compacting. 3. An alighting. 4. A happening.

لَمْ [lem] (lâm’ın fethi ve mîm’in sükûnuyla) Harf-i nefydir, mâzîde olmak üzere; tekûlu: لَمْ يَفْعَلْ ذَلِكَ Ya’nî zâlike’l-fi’l ondan zamân-ı mâzîde sâdır olmadı. Ve bu hurûf-ı câzimedendir. Ve harf-i câzime:لَمْ [lem] ve لَمَّا [lemmâ] ve إِنْ [in]-i şartıyye ve لَا [lâ]-i nâhiye ve lâm-ı emr-i gâyibdir. Ve Sîbeveyhi eyitti: kelime-i لَمْ [lem] fi’l ma’nâsın nefy içindir, zamân-ı mâzîde işlemedi ma’nâsına. Ve لَنْ [len] سَيَفْعَلُ ma’nâsın nefy içindir, zamân-ı müstakbelde aslâ işlemez ma’nâsına. Ve لَا [lâ] يَفْعَلُ فِيمَا يَأْتِي ma’nâsın nefy içindir, zamân-ı müstakbelde işlemez ma’nâsına.Ve مَا [mâ] يَفْعَلُ الْآنَ ma’nâsın nefy içindir, zamân-ı hâlde işlemez ma’nâsına. Ve لَمَّا [lemmâ] قَدْ يَفْعَلُ ma’nâsın nefy içindir, zamân-ı mâzîde elbette işlemedi ma’nâsına. bBir kimse قَدْ مَاتَ فُلَانٌ dese gâh olur onun cevâbında لَمَّا ve لَمْ يَمْتُ derler. Ve لَمَّا [lemmâ]nın aslı لَمْ dir, üzerine مَاذَا dâhil olmuştur. Ve gâh olur لَمَّا [lemmâ] لَمْ [lem] mahallinde isti’mâl olunur; tekulu: آتِيكَ وَلَمَّا أَصِلْ إِلَيْكَ أَيْ وَلَمْ أَصِلْ إِلَيْكَ Ve gâh olur لَمَّا nın ma’nâsı لَمْ ma’nâsından mütegayyir olup vâki’ olanı için ve olmayanı için sebeb ve cevâb vâki’ olur; tekûlu: ضَرَبْتُهُ لَمَّا ذَهَبَ وَلَمَّا لَمْ يَذْهَبْ Ve fi’l لَمَّا [lemmâ]dan sonra merfû’ olup ‘amelden munkatı’ olmak câ’izdir, medhûl-iلَمَّا hazf olunmakla; tekûlu: قَارَبْتُ الْمَكَانَ وَلَمَّا تُرِيدُ وَلَمَّا أَدْخُلُهُ عَلَى تَقْدِيرِ وَلَمَّا تَكُنْ تُرِيدُ وَلَمَّا أَكُنْ أَدْخُلُهُ Ve لَمْ [lem]den sonra inkıtâ’ câ’iz değildir.

s. A relation of cause to effect.

adv. of negation. Not.

لَمْ [lem] (lâm’ın fethiyle)

sıf. ar. [لم lem = harf-i nefy.— يزل yezel = “zevâl”den muzâri‘, meczûm] zâil olmaz, bâkî, dâimî, sermedî. —[sıfâtu’llâhtandır:] خداى لميزل Hudâ-yı lem-yezel = zevâlden münezzeh olan Cenâb-ı hayy-i lâ-yemût. [lâ-yezâl gibi.]

اَللَّمُّ [el-lemm] (lâm’ın fethi ve mîm’in teşdîdiyle) Cem’ eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: لَمَّ الشَّيْءَ لَمًّا مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ إِذَا جَمَعَهُ وَيُقَالُ لَمَّ اللهُ شَعَثَهُ أَيْ قَارَبَ بَيْنَ شَتِيتِ أُمُورِهِ Ya’nî “Hazret-i hudâ onun perîşân olan umûrunu derneştirip müctemi’ eyleye” ki hayr du’âdır; ve yukâlu: إِنَّ دَارَنَا لَمُومَةٌ أَيْ تَجْمَعُ النَّاسَ وَتَرُبُّهُمْ وَتُصْلِحُهُمْ Ve konmak ma’nâsınadır; yukâlu: لَمَّ بِهِ إِذَا نَزَلَ

(for لما li-mâ), interrog. compound. For what? Why?.