(a. i. c.) : bit, kehle, (bkz. : şüpüş). Dâ’ül-kaml : bitlenme hastalığı [insanlarda]

iz. ar. Bit, kehle. n.

اَلْقَمَلُ [el-kamel] (fethateynle) Bitli olmak ve vücûd bitlenmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَمِلَ رَأْسُهُ قَمَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا كَثُرَ قَمْلُهُ Ve عَرْفَجٌ ['arfec] dedikleri ağacın dalları bir mikdârca kararıp kehle şeklinde nesneler peydâ olmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَمِلَ الْعَرْفَجُ إِذَا اسْوَدَّ شَيْئًا وَصَارَ فِيهِ كَالْقَمْلِ Ve nâs çoğalmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: قَمِلَ الْقَوْمُ إِذَا كَثُرُوا Ve ba’de’l-hüzâl semirmek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: قَمِلَ الرَّجُلُ إِذَا سَمِنَ بَعْدَ الْهُزَالِ Ve bir adamın karnı kabarıp büyümek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: قَمِلَ بَطْنُهُ إِذَا ضَخُمَ

اَلْكَامِلُ [el-kâmil] ve اَلْكَمِيلُ [el-kemîl] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Ebvâb-ı mezkûreden ism-i fâ’illerdir, eczâsı tâmm ve kâfî olan şey’e denir; yukâlu: شَيْءٌ كَامِلٌ وَكَمِيلٌ أَيْ تَامٌّ Ve كَامِلٌ [kâmil] Buhûr-ı 'arûzdan bir bahrin ismidir ki altı kerre mütefâ’ilun cüz’ünden 'ibârettir. Ve كَامِلٌ [Kâmil] Meymûn b. Mûsâ el-Murrî ve Rukâd b. el-Munzir ed-dabbî ve Hilkâm el-Kelbî ve havfezân b. Şerîk ve Sinân b. Ebî hârise ve Zeydu’l-Fevâris ed-dabbî ve Şeybân en-Nehdî ve Zeydu’l-hayl et-tâ’î fereslerinin ismleridir.

اَلْقَمْلُ [el-kaml] (نَمْلٌ [neml] vezninde) Bite denir. Fârisîde supuş denir. Baklayı delip baş bitini o deliğe vaz’ edip bel’ eyleseler hummâ-yı rub’ı def’ için mücerrebdir; müfredi قَمْلَةٌ [kamlet]tir.

اَلْقُمَّلُ [el-kummel] (سُكَّرٌ [sukker] vezninde) Hurde karıncaya denir. Ve kanatsız çekirgeye denir ki kötürüm çekirge ta’bîr olunur, 'alâ-kavlin bu bir cins küçük böcektir ki kızıl kanatları olur. Ve hurde keneye şebîh bir bed-râyiha böceğe de denir ki ekinlere müstevlî olur, lâkin bu çekirge gibi ekl eylemeyip dâneler henüz tâze iken özünü sorup mahv eder. Ba’zılar dedi ki büyük kene endâmında bir böcektir. Müfredi قُمَّلَةٌ [kummelet]tir. Ve 'inde’l-ba’z murâd kehledir; lâkin bu kavl merdûddur. Mü’ellif işbu: ﴿فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ﴾ âyet-i kerîmesine telmîh eylemiştir.

s. (n. u. قملە) Lice, body-lice.

اَلْقَمَلُ [el-kamel] Bitli olmak; yukâlu: قَمِلَ رَأْسَهُ قَمَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ Ve karın büyük olmağa dahi derler; yukâlu: قَمِلَ بَطْنُهُ إِذَا ضَخُمَ Ve gâh olur, kavm kabîle çok olmağa dahi derler; yukâlu: قَمِلَتْ بُطُونُكُمْ بِمَعْنَى كَثُرَتْ قَبَائِلُكُمْ

اَلْقَمْلُ [el-kaml] (kâf’ın fethi ve mîm’in sükûnuyla) Bit, kehle ma’nâsına.