iz. ar. cm: aktâr. 1. Taraf, cânib, nâhiye, mahall: aktâr-ı şimâliyyede yaşayan hayvanât; aktâr-ı kutbiyyenin bürûdeti; aktâr-ı baîdeye seyâhat etmek. [bu mana ile başlıca cem’i müsta’meldir.] 2. rt. [hendesede] dâirenin merkezinden geçmek şartıyla, muhîtinin bir tarafından diğer tarafına dek uzanan hatt-ı müstakîm ki dâirelerin ve üstüvânî ya kürevî şeylerin ölçüsüdür: kürre-i arzın kutru (çapı); bir metre kutrunda (çapında) bir ağaç.

اَلْقَطَرُ [el-katar] (fethateynle) Bir kimse meselâ bir sepet yâhûd bir denk buğdayı vezn edip geri kalanını vezn eylemeyip ona kıyâs ve tahmînle ahz eylemek ma’nâsınadır ki مُقَاطَرَةٌ [mukâtaret] dahi denir; ism mevki’inde müsta’mellerdir. Kâle’ş-şârih ve minhu hadîsu İbn Sîrîn: hأَنَّهُ كَانَ يَكْرَهُ الْقَطَرَ وَهُوَ أَنْ يَزِنَ الرَّجُلُ جُلَّةً أَوْ عِدْلاً مِنْ حَبٍّ فَيَأْخُذَ مَا بَقِيَ عَلَى حِسَابِ ذَلِكَ وَلاَ يَزِنُهُh ve yukâlu: لَهُ الْمُقَاطَرَةُ وَكَأَنَّهُ مَأْخُوذٌ مِنْ قِطَارِ الْإِبِلِ لاَ تُبَاعُ بَعْضُهُ بَعْضًا Ve قَطَرٌ [katar] katîf ile 'Umân beyninde bir belde adıdır. Zikr olunan siyâb-ı kitriyye ona mensûbdur, gayr-i kıyâs üzere. Kezâlik نَجَائِبُ قَطَرِيَّاتٌ [necâibu katariyyât] dedikleri soy develer oraya mensûblardır.

Damlamak. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; yedekte çekmek, yere düşmek, sürüklemek, süzülmek, taşımak, peşinden sürüklemek.

Erimiş bakır.

Ödağacı. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; tren, saf (askerde), deve katarı, demiryolu.

Damlama, damla, yağmur. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; karamel, çekme.

(a. i. c. : aktar) : 1) yan, taraf, bölük, cihet. 2) mat. köşegen, çap. Nısıf kutur : yarıçap.

(a. i. katre’nin c.) : damlalar, (bkz. : katarât).

Damıtmak, damla damla akıtmak, damlatmak, süzmek. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; çözmek, (leri) dizi haline getirmek, dizmek, dizi haline getirmek, sızdırmak, imbikten çekmek, katar oluşturmak, gemiyi yedeğe alıp çekmek, dizi halinde bağlamak, dizi haline sokmak, filtrelemek, arıtmak.

Katar. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; katar.