اَلْقَرْعُ [el-kar’] (kâf’ın fethi ve râ’nın sükûnuyla) Kakmak; yukâlu: قَرَعْتُ الْبَابَ أَقْرَعُهُ قَرْعًا مِنَ الْبَابِ الثَّالِثِ Ve ‘Arabların “إِنَّ الْعَصَا قُرِعَتْ لِذِي الْحِلْمِ” dedikleri kavllerinden murâd budur ki ‘Arab hâkimlerinden biri pîr olup hirâfet mertebesine vardıkta kızına eyitti: Kaçan hükmümde bir muhalif vaz’ edersem bana tenbîh için ‘asâ ile kalkanı dakk eyle tâ ki mütenebbih olup rücû’ eyleyem dedi. Ve قَرْعٌ [kar’] Başa değnek ile vurmağa dahi derler, فَرْعٌ [fer’] ma’nâsına fâ ile nitekim mürûr etti; yukâlu: قَرَعْتُ رَأْسَهُ بِالْعَصَا قَرْعًا Ve قَرْعٌ [kar’] Kâsede olanı hep içti demek mahallinde dahi isti’mâl olunur; yukâlu: قَرَعَ الشَّارِبُ بِالْإِنَاءِ جَبْهَتَهُ Ya’nî kâsenin kenârıyla alnını vurdu içinde olanı cümleten içmekle. Ve قَرْعٌ [kar’] Erkek, dişiye varmağa dahi derler; yukâlu: قَرَعَ الْفَحْلُ النَّاقَةَ يَقْرَعُهَا قَرْعًا Ve قَرْعٌ [kar’] Kabağa dahi derler حِمْلُ الْيَقْطِينِ ma’nâsına. Ve يَقْطِينٌ [yaktîn] kabak teveğine derler. Ve قَرْعُ الْمِيسَمِ [kar’u’l-mîsem] Dâg vuracak âlete dahi derler. Ve قَرْعٌ [kar’] Ev önü davardan hâlî olmak ma’nâsına da gelir; yukâlu: قَرِعَ الْفِنَاءُ إِذَا خَلَا مِنَ الْغَاشِيَةِ Ya’nî kaçan finâ-yı dâr غَاشِيَةٌ [gâşiyet]ten hâlî olsa. Ve غَاشِيَةٌ [gâşiyet]ten murâd ev önünde yatan davardır; yukâlu: نَعُوذُ بِاللهِ مِنْ قَرْعِ الْفِنَاءِ وَصَفَرِ الْإِنَاءِ Ve صَفَرٌ [safer] dahi hâlî olmak ma’nâsınadır. Ve مُرَاحٌ قَرِعٌ [murâh kari’] dahi derler râ’nın kesriyle, kaçan deve durduğu yer deveden hâlî olsa. Ve sa’leb eyitti: نَعُوذُ بِاللهِ مِنْ قَرْعِ الْفِنَاءِ derler râ’nın sükûnuyla, lâkin bu kıyâsa muhâliftir, zîrâ bâb-ı râbi’ lâzım oldukta masdarı fethateynle gelir, sükûn ile gelmek kıyâsa muhâliftir. Ve fi’l-hadîsi 'an 'Ömer radıyallâhu 'anhu: “قَرِعَ حَجُّكُمْ” أَيْ حَلَّتْ أَيَّامُ الْحَجِّ مِنَ النَّاسِ Ve belâ erişmeğe dahi derler; yukâlu: قَرِعَتْهُمْ قَوَارِعُ الدَّهْرِ إِذَا أَصَابَتْهُمْ

اَلْقَرَعُ [el-kara’] (fethateynle) Bir marazdır ki deve yavrusuna ‘ârız olur, ak sivilceler çıkmakla. Ve onun devâsı tuz ile ve deve sütünün جُبَابٌ [cubâb]ıyladır. Ve جُبَابٌ [cubâb] cîm’in zammıyla ve bâ’eyn-i muvahhadeteynle şol nesnedir ki kaymak misâlinde deve sütünün üzerine gelir. Ve kaçan tuz bulmasalar deve yavrusunun tüyin yolup derisine su saçıp şûr olan yer üzerinde sürerler. Ve minhu’l-meselu: “هُوَ أَحَرُّ مِنَ الْقَرَعِ” Ve gâh olur “هُوَ أَحَرُّ مِنَ الْقَرْعِ” derler hâ-i mühmele ile ve قَرْعٌ [kar’]ın râ’sının sükûnuyla ki bu takdîrce قَرْعُ مِيسَمٍ [kar’u mîsem]i dilediler ki قَرْعُ مِيسَمٍ [kar’u mîsem] dâg vuracak demire derler.

اَلْقُرْعُ [el-kur’] (kâf’ın zammıyla) Şâm diyârında niçe vâdî ismidir. Ve أَقْرَعُ [akra’] lafzından cem’ olur, ke-mâ se-yuzkeru. Ve قُرْعٌ [kur’] Otsuz dazlak yerlere ıtlâk olunur ki yine أَقْرَعُ [akra’] lafzının cem’idir; yukâlu: رِيَاضٌ قُرْعٌ أَيْ بِلاَ كَلَإٍ

vn. & s. 1. A knocking. 2. A striking with a stick.

اَلْكُرَاعُ [el-kurâ’] (غُرَابٌ [gurâb] vezninde) Koyun ve sığır makûlesinin bacaklarının incerek olan yerine denir ki at kısmında وَظِيفٌ [vezîf] menzilindedir, lisânımızda paça ta’bîr olunur ki mahsûs ta’âmı olur. Ve bu mü’ennestir; cem’i أَكْرُعٌ [ekru’] ve أَكَارِعُ [ekâri’] gelir; ve minhu yukâlu: “أَعْطَى الْعَبْدَ كُرَاعًا فَطَلَبَ ذِرَاعًا” وَهِيَ مِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ بِمَنْزِلَةِ الْوَظِيفِ مِنَ الْفَرَسِ وَهُوَ مُسْتَدَقُّ السَّاقِ Ve كُرَاعٌ [kurâ’] Kara taşlık tepenin bir tarafa doğru uzanmış burnuna denir; cem’i كِرْعَانٌ [kir’ân] gelir, غُرَابٌ [gurâb] ve غِرْبَانٌ [girbân] gibi. Ve her şey’in ucuna ıtlâk olunur; yukâlu: كُرَاعُ الشَّيْءِ أَيْ طَرَفُهُ ve yukâlu: إِمْشِ فِي كُرَاعِ الطَّرِيقِ أَيْ فِي طَرَفِهِ Ve كُرَاعٌ [kurâ’] Cemî’ at kısmına şâmil ism-i cins olarak müsta’meldir; tekûlu: إِحْبِسِ الْكُرَاعَ فِي سَبِيلِ اللهِ أَيِ الْخَيْلَ

قَرَعٌ [kara’] Bir adamın hânümânı devâbb ve mevâşîden tehî kalmak ma’nâsınadır ki felâket ve idbârdan kinâyedir; yukâlu: قَرِعَ الْفِنَاءُ قَرْعًا وَيُحَرَّكُ مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا خَلاَ مِنَ الْغَاشِيَةِ ve yukâlu: قَرِعَ الْحَجُّ إِذَا خَلَتْ أَيَّامُهُ مِنَ النَّاسِ

(a. i. kur’anın c.) : (bkz. : kur’a).

(a. i.) : hek. 1) doktorun, hastayı muayene ederken, ses almak üzere, bir uzva parmakla vurması.

اَلْقِرَا [el-kirâ] (رِضَا [ridâ] vezninde) ve اَلْقَرَاءُ [el-karâ’] (سَخَاءٌ [sehâ’] vezninde) Bir adamı mihmân edip ziyâfet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: قَرَى الضَّيْفَ قَرًى وَقَرَاءً مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا أَضَافَهُ

s. (n. u. قرعە) Gourds, pumpkins, squashes.