اَلْقِدُّ [el-kidd] (kâf’ın kesriyle) Deriden yapılan kaba denir, niteki قِحْفٌ [kihf] ağaçtan olanına denir. Ve قِدٌّ [kidd] Kamçıya ıtlâk olunur, fethle قَدٌّ [kadd] gibi ki zikr olundu. Ve dibâgat olunmamış ham deriden uzunluğuna kesilmiş kayışlara ve sırımlara denir; kamçıya ıtlâkı bundandır. Müfredi قِدَّةٌ [kiddet]tir hâ’yla. Ve قِدَّةٌ [kiddet] Uzun uzadı tarîkaya ıtlâk olunur. Ve Kilâb kabîlesi yurdunda bir su adıdır; bunda tahfîfle de zebân-zeddir. Ve قِدَّةٌ [kiddet] Ârâ’ ve ehvâları muhtelif olan fırkalardan bir fırkaya ıtlâk olunur. Cem’i قِدَدٌ [kided] gelir, عِنَبٌ ['ineb] vezninde ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿كُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا﴾ أَيْ فِرَقًا مُخْتَلِفَةً أَهْوَاءُهَا

اَلْقُدُّ [el-kudd] (kâf’ın zammıyla) Bir nev’ deniz balığının ismidir.

[edil.] karnı ağrımak, karnı ağrımak.

اَلْقَضُّ [el-kadd] (kâf’ın fethi ve dâd’ın teşdîdiyle) İnciyi delmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّ اللُّؤْلُؤَةَ قَضًّا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا ثَقَبَهَا Ve bir nesneyi dövüp hurd etmek ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّ الشَّيْءَ إِذَا دَقَّهُ Ve kazığı yerinden çekip koparmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّ الْوَتِدَ إِذَا قَلَعَهُ Ve sevîka kand ve şeker gibi kuru nesne katmak ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّ السَّوِيقَ إِذَا أَلْقَى فِيهِ يَابِسًا كَقَنْدٍ أَوْ سُكَّرٍ Ve قَضٌّ [kadd] Vasf olur, topraklı ve molozlu yere denir, قَضِضٌ [kadid] gibi ki كَتِفٌ [ketif] veznindedir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve قَضٌّ [kadd] Ta’âm makûlesi nesneye toprak ve moloz isâbet eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: قَضَّتِ الْبَضْعَةُ قَضًّا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَصَابَهَا مِنَ الْقَضَضِ شَيْءٌ Ve قَضٌّ [kadd] (ve kâf’ın kesriyle) Cemî’ ma’nâsınadır, ke-mâ se-yuzkeru.

Sürü olarak yaşayan 1-1,5 m boyda eti yenir bir balık türü.

Uzunlamasına kesmek, dilimlemek.

Biçim, ebat, yapı. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; şekil, endam, boy, bazı halk türküleri makamında irabı fasih olarak düzenlenen, miktar, fizik.

(a. i.) : boy. Serv-kadd : servi boylu, (bkz. : kamet). kadd-i bâlâ : uzun boy. kadd-i bülend : yüksek, uzun boy. kadd-i mevzun : mevzun, biçimli boy.

Şerit. Az kullanılan anlamları ise şunlardır; deri kayış, kayış, kemer, kırbaç.

iz. ar. Boy, kâmet: قد بالا kadd-i bâlâ = yüksek boy. سهى قد sehî kad = doğru boylu. سرو قد serv-kadd = servi boylu. قد و قامتى موزون kadd ü kâmeti mevzûn = boyu bosu yerinde.