اَلْكُدْسُ [el-kuds] (kâf’ın zammıyla) ve اَلْكُدَّاسُ [el-kuddâs] (رُمَّانٌ [rummân] vezninde) Dökülmemiş galle harmanına denir ki henüz tarladan biçilip sap olarak yığın olur; yukâlu: جَعَلَ الْحَصِيدَ كُدْسًا وَكُدَّاسًا وَهُوَ الْحَبُّ الْمَحْصُودُ الْمَجْمُوعُ

اَلْقُدْسُ [el-kuds] (kâf’ın zammıyla) ve اَلْقُدُسُ [el-kudus] (zammeteynle) Pâkliğe denir; yukâlu: فِيهِ قُدْسٌ وَقُدُسٌ أَيْ طُهْرٌ Ve pâk olmak ma’nâsına masdar olur; yukâlu: قَدُسَ الشَّيْءُ قُدْسًا مِنَ الْبَابِ الْخَامِسِ إِذَا طَهُرَ Ve قُدُسٌ [kudus - kuds] Necd ülkesinde bir cebel-i 'azîm adıdır. Ve Beytu’l-Makdis ismidir, onda levs-i zünûbdan tatahhür olunduğu için. Ve Cibrîl 'aleyhi’s-selâma ıtlâk olunur. Niteki رُوحُ الْقُدْسِ [Rûhu’l-kuds] dahi denir, taraf-ı ilâhîden kuds ile nüfûs-ı 'ibâdı mutahhir olan kur’ân ve hikmet ve feyz-i rabbânî ile nâzil olduğu için. Ve hicâz’da iki dağın ismidir: Birine kudsu’l-Esved ve birine kudsu’l-Ebyad derler.

fc. ar. [ânifü’l-beyân fiilin meçhûlüdür.] mübârek ve muazzez olsun: قدس سره kuddise sirruh = sırrı muazzez olsun [evliyâ-i kirâm hakkında îrâd olunan bu duâ tabîrine mahsustur.]

اَلْقُدَسُ [el-kudes] (صُرَدٌ [surad] vezninde) ve اَلْقُدُسُ [el-kudus] (zammeteynle كُتُبٌ [kutub] vezninde) غُمَرٌ [gumer] dedikleri kâse tarzında bir gûne kâsenin ismidir ki onunla tatahhur ederler.

iz. ar. Azizlik, mukaddeslik, mübâreklik.

ft. ar. [kuds’den tef’îl bâbından mâzî müfret müzekker gâib] muazzez ve mübarek etsin: قدس ﷲ سره kaddese’llâhü sirrahü = Allah sırrını muazzez etsin. [evliyâ-i kirâm hakkında îrâd olunan bu tabîre mahsustur.]

(a. i.) : 1) temizlik paklık, arılık, (bkz. : taharet). 2) kutsallık, müba-reklik. Hazîret-ül-kuds : cennet bahçesi.

(a. söz.) : kutlu va mutlu olsun.

(a. h. i.) : Filistin’in merkezi olan şehir. Rûh-ül-Kudüs : Cebrail; 2) Hz. İsa’ya üfürülen ruh.

اَلْقَدَسُ [el-kades] (جَبَلٌ [cebel] vezninde) Sitl ve bakraç ta’bîr olunan kaba denir; yukâlu: إِغْتَسَلَ بِالْقَدَسِ أَيِ السَّطْلِ Ve قَدَسُ [kades] hims kurbünde bir belde adıdır; Buhayra-i kuds ona muzâftır.