اَلْفَلِيقُ [el-felîk] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Bu dahi âfet ve dâhiyeye denir. Ve emr-i 'acîbe denir. Ve tâ’if’te bir karye adıdır. Ve kolda bir damarın ismidir, 'alâ-kavlin devenin boynunun önünde mecrâ-yı hulkûm katında olan düzce çukur yere denir.

اَلْفُلْكُ [el-fulk] (fâ’nın zammıyla) Gemiye denir, سَفِينَةٌ [sefînet] ma’nâsına; mü’ennes ve müzekker olur ve müfred ve cem’ olur. Pes ism-i cins olmuş olur. Ve ba’zılar ya’nî Sîbeveyhi dedi ki cem’ olan فُلْكٌ [fulk] müfred olan فُلْكٌ [fulk]un cem’-i teksiridir, ya’nî cem’de olan zamme ve sükûn müfredde olan zamme ve sükûna mugâyir i’tibâr olunur. Ve bu جُنُبٌ [cunub] ve طِفْلٌ [tifl] gibi vâhid ve cem’ olan ism kabîlinden değildir, zîrâ فُعْلٌ [fu’l] fâ’nın zammıyla ve فَعَلٌ [fa’al] fethateynle şey’-i vâhide ıtlâk olunmakta müştereklerdir, عُرْبٌ [‘urb] ile عَرَبٌ [‘arab] gibi. Ve fethateynle olan فَعَلٌ [fa’al]in hod fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l] üzere cem’ olunması câ’izdir, أَسَدٌ [esed] ile أُسْدٌ [usd] gibi, pes fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l]un yine fâ’nın zammıyla فُعْلٌ [fu’l] üzerine cem’lenmesi câ’iz ve sahîh olur. Mütercim der ki Misbâh’ın ve sâ’irin beyânına göre vâhid oldukta müzekker olur ki binâ-i قُفْلٌ [kufl] gibi olur ve cem’ oldukta mü’ennes olur ki binâ-i حُمْرٌ [humr] gibi olur yâhûd مَرْكَبٌ [merkeb] te’vîliyle müzekker ve سَفِينَةٌ [sefînet] te’vîliyle mü’ennes olur. Ve cem’ oldukta vech-i mezkûr üzere hurûfunun tagyîri takdîri olur, دِلَاصٌ [dilâs] ve هِجَانٌ [hicân] gibi.

sıf. fa. [ar. فلك felek= semâ.— fa. زدن zeden = vurmak] Sanki feleğin gadrine uğramış, bedbaht, bed-tâlih, musîbet-dîde.

فَلَكُ [Felek] (جَبَلٌ [cebel] vezninde) Serahs kazâsında bir karye adıdır.

iz. ar. [tr. zebân-zedi: fuluka (filika)] Sandal, kayık, tekne.

iz. ar. cm: eflâk. 1. Gök, semâ, âsmân. 2. Eskilerin itikâdınca her bir seyyâreye mahsus bir gök tabakası ki dokuz adedinde olup, sekizincisi sevâbite mahsus ve dokuzuncusu nücûmdan hâlî ve cümlesini muhît zu’m olunurdu: نه فلك nüh felek, افلاك تسعه eflâk-i tis’a = dokuz kat gök; felek-i atlas, felek-i a’zam, dokuzuncu felek-i mevhûm. 3. mc. Tâlih, baht, kader: hükm-i felek; felekten çektiğim; felek düşkünü = bedbaht.

(a. i.) : 1) gemi. 2) sandal, kayık. 3) Nuh’un gemisi, (bkz. : keştî, sefine, zevrak, zevrakçe).

(a. i. c. : eflâk, fülük) : 1) gök yüzü, semâ. (bkz. : asman).

(a. i. felek’in c). : (bkz. : eflâk).

اَلْفَلَكُ [el-felek] (fethateynle) Medârü’n-nücûm ismidir ki kevâkibin dâ’ir olduğu gök olmuş olur; cem’i أَفْلَاكٌ [eflâk] ve فُلُكٌ [fuluk] gelir zammeteynle, istidâre ma’nâsından me’hûzdur. Mü’ellif îcâz vechiyle ta’rîf eylemiştir, gerçi Râgib dahi مَجْرَى النُّجُومِ 'unvânıyle tefsîr eylemiştir, pes murâd medâr-ı kevâkib olan gök demektir. Hattâ Nihâye’de وَهُوَ مَدَارُ النُّجُومِ مِنَ السَّمَاءِ ‘ibâretiyle resm eylemiştir. Ve Ebû ‘Ubeyde فَلَكُ السَّمَاءِ الَّذِي يَدُورُ عَلَيْهِ النُّجُومُ ile beyân eylemiştir. Binâ’en’aleyh semâda nücûmun tarîka-i medârâtı demek değildir. Hulâsâ فَلَكٌ [felek] kendide nücûm deverân eden göğe ıtlâk olunur ki فَلَكُ الْبُرُوجِ [feleku’l-burûc] ve أَفْلَاكٌ [eflâk] tedvîrât olur, felek-i a’zama ve sâ’ir eflâka vaz’an ıtlâk olunmayıp belki taglîben yâhûd mürselen ıtlâk olunmuş olur. Ve her şey’in müstedâr ve mu’zamına denir. Ve deryânın çalkanan dalgasına denir; tekûlu: تَرَكْتُهُ كَأَنَّهُ يَدُورُ كَالْفَلَكِ أَيْ كَمَوْجِ الْبَحْرِ الْمُضْطَرِبِ Ve rüzgârın tahrîk ve muztarib eylediği büyük suya denir; yukâlu: يَضْطَرِبُ كَالْفَلَكِ أَيْ كَالْمَاءِ الَّذِي حَرَّكَتْهُ الرِّيحُ Ve düz sahrâ ortasında vâki’ kumdan tepeye denir. Ve etrâfından mürtefi’ değirmice arz kıt’alarına denir; müfredi فَلْكَةٌ [felket]tir تَمْرَةٌ [temret] vezninde ve cem’i فِلَاكٌ [filâk]tır, رِجَالٌ [ricâl] vezninde.