اَلْغَدَرُ [el-gader] (fethateynle) Gece karanu olmak; yukâlu: غَدِرَتِ اللَّيْلَةُ تَغْدَرُ غَدَرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَظْلَمَتْ Ve غَدَرٌ [gader] Nâka ibilden ve şât ganemden ayrılıp kalmağa dahi derler; yukâlu: غَدِرَتِ النَّاقَةُ عَنِ الْإِبِلِ وَالشَّاةُ عَنِ الْغَنَمِ إِذَا تَخَلَّفَتْ عَنْهَا Ve غَدَرٌ [gader] Berk yere dahi derler ki taşlı ola. Ve غَدَرٌ [gader] Kelimâtta ve kıtâlde sâbit olmağa dahi derler; yukâlu: رَجُلٌ ثَبْتُ الْغَدَرِ İbnu’s-Sikkît eyitti: مَا أَثْبَتَ غَدَرَهُ derler: مَا أَثْبَتَهُ فِي الْغَدَرِ ma’nâsına. Ve غَدَرٌ [gader] Şol yere derler ki delikleri ve yarıkları ola. Ve غَدَرٌ [gader] Recüle ve ferese dahi ıtlâk olunur, kaçan recülün dili husûmet mahallinde 'ale’l-istimrâr tekellüm etse.

اَلْغَدْرُ [el-gadr] (gayn’ın fethi ve dâl’ın sükûnuyla) Vefâsızlık etmek; yukâlu: غَدَرَ بِهِ مِنَ الْبَابِ الثَّانِي

اَلْغَضْرُ [el-gadr] (خَضْرٌ [hadr] vezninde) Müzâyakada olan adamı Hak celle ve 'alâ refâh ve ni’met ihsânıyla hoş-hâl eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَهُ اللهُ تَعَالَى غَضْرًا مِنَ الْبَابِ اْلأَوَّلِ إِذَا جَعَلَهُ فِي خِصْبٍ بَعْدَ إِقْتَارٍ Ve bir nesneden ‘udûl ve insirâf eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَ عَنْهُ غَضْرًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا عَدَلَ وَانْصَرَفَ Ve bir adamı men’ edip alıkomak ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَ فُلاَنًا إِذَا حَبَسَهُ وَمَنَعَهُ Ve kesmek ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَهُ إِذَا قَطَعَهُ Ve bir nesneye mihr ve muhabbetle meyl eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَ عَلَيْهِ إِذَا عَطَفَ Ve bir adama i’tâ için bir mikdâr mâl bölmek ma’nâsınadır; yukâlu: غَضَرَ لِفُلاَنٍ مِنْ مَالِهِ إِذَا قَطَعَ لَهُ قِطْعَةً

s. pl. of غدیر.

غُدَرُ [guder] (زُفَرُ [zufer] vezninde) Yemen’de bir nâhiyedir.

اَلْغَدَرُ [el-gader] (fethateynle) Yağmur suyu içmek ma’nâsınadır; yukâlu: غَدِرَ الرَّجُلُ غَدَرًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا شَرِبَ مَاءَ السَّمَاءِ Ve gece karanlık olmak ma’nâsınadır; yukâlu: غَدِرَ اللَّيْلُ إِذَا أَظْلَمَ Ve nâka sürüden gerilenip kalmak ma’nâsınadır; yukâlu: غَدِرَتِ النَّاقَةُ عَنِ الْإِبِلِ إِذَا تَخَلَّفَتْ Ve koyun ve keçi kısmı otlakta ibtidâ biten çayırdan doymak ma’nâsınadır; yukâlu: غَدِرَتِ الْغَنَمُ إِذَا شَبِعَتْ فِي الْمَرْتَعِ فِي أَوَّلِ نَبْتِهِ Ve غَدَرٌ [gader] Şol sarp yere denir ki dâbbe kısmı oraya varamaz ola. Ve çakır çukur yarıkları ve yırtıkları ve delikleri olup ve taşlık olan yere denir ki sâlikine gûyâ gadr eder olur. Ve taşlara ıtlâk olunur. Ve غَدَرٌ [gader] Kezâlik masdar olur, bir yerde sülûku düşvâr zikr olunan yarık ve yırtık ve taşlık çok olmak ma’nâsına; yukâlu: غَدِرَتِ الْأَرْضُ غَدَرًا مِنَ الْبَابِ الْمَزْبُورِ إِذَا كَثُرَ بِهَا الْغَدَرُ ve tekûlu’l-'Arab: رَجُلٌ ثَبْتُ الْغَدَرِ إِذَا كَانَ يَثْبُتُ فِي الْقِتَالِ وَالْجَدَلِ وَفِي جَمِيعِ مَا يَأْخُذُ فِيهِ Ya’nî “arz-ı mezkûre gibi düşvâr olan kıtâl ve cidâlde ve sâ’ir mübâşeret eylediği emr-i müşkilde sâbit ve pâyidârdır.”

iz. ar. 1. Emniyeti sû-i istimâl, vefâsızlık, hâinlik, hıyânet: bana, emânetime gadr etti. [asıl Arabîde manası budur.] 2. Merhametsizlik, merhametsizce muâmele, zulûm, sitem, cevr, cefâ: kimseye gadr etmemeli. 3. Haksızlık, nâ-hak yere ızrâr: bana gadr oldu; gündeliği o derecede indirirsek rençberlere gadr olur.

(a. i. ) : 1) hainlik, vefasızlık. 2) zulüm, merhametsizlik. 3) haksızlık. 4) e. yazık.

اَلْغُدَارَةُ [el-gudâret] (ثُمَامَةٌ [sumâmet] vezninde) ve اَلْغَدَرَةُ [el-gaderet] (fetehâtla) ve اَلْغَدَرُ [el-gader] (fethateynle) Bunlar da غُدْرَةٌ [gudret] ma’nâsınadır.

vn. & s. A wronging; wrong; injustice; cruelty.