(a. i.) : 1) iş. 2) niyet, (bkz. : fiil). 3) sürgün, içsürmesi.

iz. ar. cm: a‘mâl. 1. İş, kâr, fiil: amel-i hayr; عمل كثیر amel-i kesîr = uzun iş. 2. İcrâ, tatbîk, bir kâide veya emr-i İlahî’nin mevki‘-i fiil ve icrâya vaz‘ı: ilmiyle amel ediyor; îcâb-ı şer‘îsini bilerek amel ediyor. 3. Bir adamın evâmir ve menâhî-i mezhebiyyeye göre ettiği hareket: onun ameli iyidir; ameli bozuktur; rûz-ı mahşerde herkes ameline göre muâmele görecektir. 4. Eser, mahsûl-i sa‘y, masnû‘: bu kılıç hangi ustanın amelidir? 5. Te’sîr, fiil ve icrâsını gösterme: içtiğim ilaç amel etmedi. 6. Ter, ishâl, lînet: ameli vardır, amelden rahatsızdır; bu gece beş defa amel etti. 7. d. [nahv-ı Arabîde] bir kelime veya âmil-i manevînin diğer bir kelimenin irâbına îrâs ettiği tagayyür: harf-i cerr bir isim üzerine amel edip, onu mecrûr eder. 8. rt. [hesapta] a‘mâl-i erbaa (dört işlem) denilen dört başlı kâidenin beheri ki, cem‘ (toplama), tarh (çıkarma), darb (çarpma), taksîm (bölme)dir. 9. Vaktiyle Araplarca âmil denilen bir vâlî veya mutasarrıfın hükûmeti ve taht-ı idâresinde bulunan yer.

Mü’ellifin Basâ’ir’de beyânına göre عَمَلٌ ['amel] فِعْلٌ [fi’l] ile mürâdiftir ve 'inde’l-ba’z فِعْلٌ [fi’l]den ahasstır, zîrâ فِعْلٌ [fi’l] bi-kasdin ve bi-gayr-i kasdin olana şâmildir, onun için ba’zı hayvânata nisbet olunur. Ve عَمَلٌ ['amel] bi-kasdin olana mahsûstur, ibil-i 'avâmilden gayrı hayvânata nisbet olunmamıştır, o dahi mecâzdır. Ve bu kavl 'inde’l-mü’ellif râcih olmakla اَلْمِهْنَةُ وَالْفِعْلُ 'unvânıyla tefsîr eyledi. İntehâ. Ve عَمَلٌ [‘amel] Deve eşkin ve işlek olmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمِلَتِ النَّاقَةُ إِذَا كَانَتْ عَمِلَةً Ve şimşek muttasıl çakıp oynamak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: عَمِلَ الْبَرْقُ إِذَا دَامَ Ve bir kelime bir âher kelimede envâ’-ı i’râbdan birini ihdâs eylemek ma’nâsınadır ki 'örf-i nahviyyîndir; yukâlu: عَمِلَ الشَّيْءُ فِي الشَّيْءِ أَيِ الْكَلِمَةُ فِي الْكَلِمَةِ إِذَا أَحْدَثَ فِيهَا نَوْعًا مِنَ الْإِعْرَابِ وَالْعَامِلُ مَا عَمِلَ عَمَلًا مَا فَرَفَعَ أَوْ نَصَبَ أَوْ جَرَّ Ve dâbbede 'amel-i üzün ile sür’atten kinâye olur, zîrâ sür’at hengâmında şiddet-i seyrden kulaklarını tahrîk eder; yukâlu: عَمِلَتِ النَّاقَةُ بِأُذُنِهَا إِذَا أَسْرَعَتْ

اَلْعَامِلُ [el-'âmil] ve اَلْعَامِلَةُ [el-'âmilet] Mızrağın sadrına denir ki temrenin altı yanıdır; ve minhu: اَلرُّمْحُ بِعَامِلِهِ وَعَامِلَتِهِ أَيْ صَدْرِهِ

s. (pl. اعمال) 1. An act, action, work. 2. Practice; performance. 3. An office of government. 4. A province of administration. 5. (Ar. gram.) Government of a word in a sentence. 6. (T.) A passage of faeces.

عَمَلٌ ['Amel] (fethateynle) Bir recülün ismidir.

اَلْعَمَلُ [el-'amel] (fethateynle) İş işlemek; yukâlu: عَمِلَ عَمَلًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ

اَلْعَمِلُ [el-'amil] ('ayn’ın fethi ve mîm’in kesriyle) İşe mu’tâd olan kimse.