اَلْعَمَدُ [el-'amed] (fethateynle) Kezâlik cem’. Ve bu ikisiyle kırâ’at olundu, Bârî ta’âlânın ﴿فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ﴾ (الهمزة 9) dediği kavli. Ve عَمَدٌ ['amed] Yer yağmurdan nem-nâk olmağa ve deve hörgücü mecrûh olmağa da derler, 'alâ-mâ se-yecî’u.

اَلْعَمَدُ [el-'amed] (fethateynle) Kezâlik cem’. Ve bu ikisiyle kırâ’at olundu, Bârî ta’âlânın ﴿فِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ﴾ (الهمزة 9) dediği kavli. Ve عَمَدٌ ['amed] Yer yağmurdan nem-nâk olmağa ve deve hörgücü mecrûh olmağa da derler, 'alâ-mâ se-yecî’u.

اَلْعُمُدُّ [el-'umudd] (عُتُلٌّ ['utull] vezninde) ve اَلْعُمُدَّانِيُّ [el-'umuddâniyy] (عُتُلاَّنِيٌّ ['utullâniyy] vezninde) Etli, cânlı, güçlü kuvvetli genç irisine denir; mü’ennesi hâ’yladır; yukâlu: غُلاَمٌ عُمُدٌّ وَعُمُدَّانِيٌّ وَجَارِيَةٌ عُمُدَّةٌ وَعُمُدَّانِيَّةٌ أَيْ شَابٌّ مُمْتَلِئٌ شَبَابًا

اَلْعَمْدُ [el-'amd] ('ayn’ın fethi ve mîm’in sükûnuyla) Kasd etmek; tekûlu: عَمَدْتُ لِلشَّيْءِ أَعْمِدُ عَمْدًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا قَصَدْتَ لَهُ أَيْ تَعَمَّدْتَyukâlu: فَعَلْتُ ذَلِكَ عَمْدًا عَلَى عَيْنٍ وَعَمْدَ عَيْنٍ أَيْ بِجِدٍّ وَيَقِينٍ Ve bir nesneyi direkle kaldırmağa dahi derler; yukâlu: عَمَدْتُ الشَّيْءَ أَيْ أَقَمْتُهُ بِعِمَادٍ يُعْتَمَدُ عَلَيْهِ Ve maraz bir kimseyi zebûn etmeğe dahi derler; yukâlu: عَمَدَهُ الْمَرَضُ أَيْ قَدَحَهُ وَأَثْقَلَهُ ve yukâlu: أَعْمَدُ مِنْ كَذَا أَيْ أَعْجَبُ مِنْهُ Ve minhu kavlu Ebî Cehl: “أَعْمَدُ مِنْ سَيِّدٍ قَتَلَهُ قَوْمُهُ” Ve tekûlu’l-'Arab: “أَعْمَدُ مِنْ كَيْلٍ مُحِقٍّ” أَيْ هَلَ زَادَ عَلَيْهِ شَيْءٌ

vn. & s. A purposing, a deliberately intending; purpose, deliberate intention.

اَلْعَمِيدُ [el-'amîd] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Bu dahi bir kavmin seyyid ve zî-şânına denir ki umûr ve maslahatlarında samed ve maksadlarıdır.

اَلْعَمْدُ [el-‘amd] (حَمْدٌ [hamd] vezninde) Sakf ve hayme ve duvar makûlesine direk komak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَ السَّقْفَ عَمْدًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا أَقَامَهُ بِعِمَادٍ Ve kasd eylemek ma’nâsınadır ki sehv ve hatâ mukâbilidir ki şürû’ eylediği kârı cidd ile melhûz ve maksûd eylemekten 'ibârettir; yukâlu: عَمَدَ لِلشَّيْءِ إِذَا قَصَدَهُ Ve maraz marîzi zebûn ve derd-nâk eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَ الْمَرَضُ فُلاَنًا إِذَا أَضْنَاهُ وَأَوْجَعَهُ Ve sıklet vermek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَهُ إِذَا فَدَحَهُ Ve düşürmek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَ الشَّيْءَ إِذَا أَسْقَطَهُ Ve bir kimseye 'amûd ile vurmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَهُ إِذَا ضَرَبَهُ بِالْعَمُودِ Ve bir adamın 'amûd-ı batnına vurmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَ فُلاَنًا إِذَا ضَرَبَ عَمُودَ بَطْنِهِ Ve mahzûn eylemek ma’nâsınadır; yukâlu: عَمَدَهُ إِذَا أَحْزَنَهُ Ve ta’accüb ma’nâsına isti’mâl olunur; tekûlu: أَنَا أَعْمَدُ مِنْهُ أَيْ أَتَعَجَّبُ Mütercim der ki İbn Fâris, Fıkhu’l-Luga’da 'Arabların “أَعْمَدُ مِنْ سَيِّدٍ قَتَلَهُ قَوْمُهُ” kelâmlarında أَعْمَدُ kelimesinin ma’nâsı henüz ma’lûm olmadı demiştir. Mü’ellifin tefsîrine göre ta’accüb ma’nâsına olur. Ve Nihâye’de 'aceb ma’nâsına da olduğu musarrahtır. İntehâ. Ve 'Arablar “O işi ben cidd ve yakîn cihetiyle işledim” diyecek yer de فَعَلْتُهُ عَمْدًا عَلَى عَيْنٍ وَفَعَلْتُهُ عَمْدَ عَيْنٍ derler. Kâle’ş-şârih: قَالَ الصَّغَانِي وَهَذَا إِحْتِرَازٌ مِمَّنْ يَرَى شَبَحًا فَيَظُنُّهُ صَيْدًا فَيَرْمِيهُ فَإِنَّهُ لاَ يُسَمَّى عَمْدَ عَيْنٍ لِأَنَّهُ إِنَّمَا تَعَمَّدَ صَيْدًا عَلَى ظَنِّهِ

(a. i.) : kast, niyet, karar.

اَلْعَمَدُ [el-'amed] (fethateynle) Darılmak ma’nâsınadır; yukâlu: عَمِدَ الرَّجُلُ عَمَدًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا غَضِبَ

s. pl. of عمود.