اَلظُّلْمُ [ez-zulm] (zâ’nın zammıyla) Bir nesneyi mahalline vaz’ eylemeyip mahall-i mahsûsunun gayrıya vaz’ eylemeğe denir ki ismdir; yukâlu: فِعْلُكَ هَذَا ظُلْمٌ أَيْ وَضْعُ الشَّيْءِ فِي غَيْرِ مَوْضِعِهِ Ve bundan masdar-ı hakîki zâ’nın fethiyledir, ke-mâ se-yuzkeru.

vulg. zulum, s. Wrong, oppression, tyranny.

اَلظَّلَمُ [ez-zalem (fethateynle) Gecede ve gündüzde adamın basarını sedd eden şahs ve sevâdın evveline ya’nî ibtidâ görünen cüz’üne yâ cüz’îsine denir; ve minhu tekûlu: لَقِيتُهُ أَدْنَى ظَلَمٍ أَوْ ذِي ظَلَمٍ أَيْ أَوَّلَ كُلِّ شَيْءٍ أَوْ حِينَ اخْتَلَطَ الظَّلَامُ أَوْ أَدْنَى ظَلَمٍ، اَلْقُرْبُ أَوِ الْقَرِيبُ Ya’nî “Karanu kavuştuğu vaktte yâhûd her karîb olan şey’in karîbinden akreb olan yâhûd her karîb olan nesnenin şahsından akreb olarak mülâkî oldum.” Ve ظَلَمٌ [zalem] Karaltıya ıtlâk olunur; tekûlu: رَأَيْتُ ظَلَمَهُ أَيْ شَخْصَهُ وَسَوَادَهُ Ve dağa denir. Cem’leri ظُلُومٌ [zulûm] gelir zây’ın zammıyla. Ve bir mevzi’ adıdır.

اَلظُّلَمُ [ez-zulem] (زُفَرُ [zufer] vezninde) Her aydan şol üç gecelere denir ki دُرَعُ [dura’] dedikleri gecelerden ki eyyâm-ı bîd gecelerinin 'akibinde gelen üç gecedir, sonra olur, pes leyâlî-i bîd ile dokuz gece olurlar; tekûlu: بِتُّ عِنْدَهُ فِي لَيَالِ ظُلَمَ وَهُوَ ثَلَاثُ لَيَالٍ يَلِينَ الدُّرَعَ

اَلظَّلْمُ [ez-zalm] (zâ’nın fethiyle) Masdar-ı hakîkîdir, bir şey’i mevki’-i mahsûsunun gayrıya vaz’ eylemek ma’nâsınadır, meselâ 'adl ve ihsân yerine bir adama cevr ve bîdâd eylemek gibi; yukâlu: ظَلَمَهُ ظَلْمًا مِنَ الْبَابِ الثَّانِي إِذَا فَعَلَ لَهُ الظُّلْمَ Ve bir adamın hakkına zulm eylemek ma’nâsınadır ki hakkını vermeyip yâ noksân verip yâhûd mâlını gasb eylemekten 'ibârettir; yukâlu: ظَلَمَهُ حَقَّهُ إِذَا فَعَلَ لِحَقِّهِ الظُّلْمَ Ve naks ma’nâsına müsta’meldir; ve minhu kavluhu ta’âlâ:﴿وَلَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَيْئًا﴾ أَيْ وَلَمْ تَنْقُصْ Ve mevki’i olmayan mahalde yer kazmak ma’nâsınadır; yukâlu: ظَلَمَ الْأَرْضَ إِذَا حَفَرَهَا فِي غَيْرِ مَوْضِعِ حَفْرِهَا Ve hayvânı 'illeti yok iken zebh eylemek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ظَلَمَ الْبَعِيرَ إِذَا نَحَرَهُ مِنْ غَيْرِ دَاءٍ Ve derenin ve çayın suyu mukaddemâ hergiz uğramadığı yerlere varmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ظَلَمَ الْوَادِي إِذَا بَلَغَ الْمَاءُ مِنْهُ مَوْضِعًا لَمْ يَكُنْ بَلَغَهُ قَبْلَهُ Ve henüz uyup yoğurt olmazdan mukaddem tulumun sütünü bir adama içirmek ma’nâsınadır;yukâlu: ظَلَمَ الْوَطْبَ إِذَا سَقَى مِنْهُ اللَّبَنَ قَبْلَ أَنْ يَرُوبَ Ve erkek eşek gebe olan kancık eşeğe aşmak ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ظَلَمَ الْحِمَارُ الْأَتَانَ إِذَا سَفَدَهَا وَهِيَ حَامِلٌ Ve leben idrâk eylemezden evvel halka içirmek ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: ظَلَمَ الْقَوْمَ إِذَا سَقَاهُمُ اللَّبَنَ قَبْلَ إِدْرَاكِهِ Şârih der ki lebenin idrâkinden murâd yoğurt olması olmakla ma’nâ-yı evvel ile müttehid olur. Ezherî dedi ki gerçi bize bu misâl böylece rivâyet olundu lâkin vehmdir, savâb olan ظَلَمَ الْوَطْبَ وَظَلَمَ اللَّبَنَ إِذَا سَقَى مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يَرُوبَ ‘unvânıyla olmaktır. İntehâ. Ve ظَلْمٌ [zalm] Gece karanu olmak ma’nâsınadır; yukâlu: ظَلِمَ اللَّيْلُ ظَلْمًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا أَظْلَمَ Ve ظَلْمٌ [zalm] Kara denir, ثَلْجٌ [selc] ma’nâsına. Ve Huzeyl et-Taglebî kılıcının ismidir. Ve ظَلْمٌ [zalm] Dişin âb u tâb ve safâ ve revnakına ıtlâk olunur ki şiddet-i beyâzından dişlere mezc ve sirâyet eylemiş siyâhlık nümâyişinde tahayyül olunur, kılıcın suyu ve cevheri gibi; yukâlu: تَبَسَّمَتْ عَنْ أَسْنَانٍ ذَوَاتِ ظَلْمٍ وَهُوَ مَاءُ الْأَسْنَانِ وَبَرِيقُهَا وَهُوَ كَالسَّوَادِ دَاخِلَ عَظْمِ السِّنِّ مِنْ شِدَّةِ الْبَيَاضِ كَفِرِنْدِ السَّيْفِ Ve ظَلْمٌ [zalm] Men’ ma’nâsına müsta’meldir; yukâlu: مَا ظَلَمَكَ أَنْ تَفْعَلَ كَذَا أَيْ مَا مَنَعَكَ

iz. ar. Haksızlık, gadr, sitem, cevr, adl mukâbili.

(a. i. zalmâ ve zulmet’in c.) : ranlık.) bkz : zulem, zulmât, zulümât).

(a. i.) : 1) diş beyazlığı. 2) kar.

(a. i.) : 1) bir şeyi kendi yerinden başka bir yere koyma. 2) zulüm, haksızlık, eziyet, (bkz. : sitem).

ظِلَمٌ [zilem] (عِنَبٌ ['ineb] vezninde) kabeliyye’de bir vâdî adıdır.