اَلطَّبَقُ [et-tabak] (fethateynle) Şol ma’rûf nesnedir ki içine meyve ve sâ’ir me’kûlât kısmın korlar. Ve sâhib-i surâh bu makâmda طَبَقٌ [tabak]ı kat ile tefsîr edip طَبَقٌ [tabak] “tâ-i her çîzî” demiştir.

اَلْأَطْبَاقُ [el-atbâk] (hemzenin fethiyle) Cem’i, tabaklar ma’nâsına. Ve طَبَقٌ [tabak] Her nesneye ıtlâk olunur ki bir nesnenin üzerinde olup onu ihâta etmiş ola. Ve طَبَقٌ [tabak] Gecenin ve gündüzün ekserine derler; yukâlu: مَضَى طَبَقٌ مِنَ اللَّيْلِ وَطَبَقٌ مِنَ النَّهَارِ إِذَا مَضَى مُعْظَمٌ مِنْهُ Ve طَبَقٌ [tabak] Şol yufka kemiğe derler ki arkada olan omurga kemiklerinden iki kemik arasında olur. Ve بِنْتُ طَبَقٍ [bintu tabak] Kaplubağaya derler. Ve bu sebebden belâya ve âfete إِحْدَى بَنَاتِ طَبَقٍ dediler. Ve vechi budur ki ‘Arab tâ’ifesi şöyle zu’m ederler ki kaplubağa doksan dokuz yumurta yumurtlaya ki cümlesi kaplubağa ola ve bir dahi yumurtlaya ki siyâh yılan ola. Ve طَبَقٌ [tabak] Cemâ’at ma’nâsına da gelir; yukâlu: أَتَانَا طَبَقٌ مِنَ النَّاسِ وَطَبَقٌ مِنَ الْجَرَادِ Ya’nî Benî Âdem’den ve çekirgeden bir cemâ’at. Ve طَبَقٌ [tabak] Koyun sürüsünün ba’zı ba’zı ardınca doğurması; yukâlu: وَلَدَتْهَا الرُّجَيْلَاءَ وَوَلَدَتْهَا طَبَقًا Ve رُجَيْلَاءُ [ruceylâ’] râ’nın zammı ve cîm’in fethi ve elifin meddiyle kezâlik birbiri ardınca doğurmak. Ve طَبَقٌ [tabak] Şol yağmura derler ki 'âmm ola. Ve طَبَقٌ [tabak] Hâl ma’nâsına da gelir; ve minhu kavluhu ta’âlâ: ﴿لَتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَنْ طَبَقٍ﴾ )الإنشقاق، 19) أَيْ حَالًا عَنْ حَالِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ Ve طَبَقٌ [tabak] El açılmamağa dahi derler; yukâlu: طَبَقَتْ يَدُهُ طَبَقًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ إِذَا كَانَتْ لَا تَنْبَسِطُ

اَلْمُطَابَقَةُ [el-mutâbakat] ve اَلطِّبَاقُ [et-tibâk] (نِفَاقٌ [nifâk] vezninde) Bir nesneyi bir nesneye uydurup münâsib ve müsâvî kılmak ma’nâsınadır; yukâlu: طَابَقَهُ مُطَابَقَةً وَطِبَاقًا إِذَا وَافَقَهُ وَسَاوَاهُ Ve iki libâsı birbiri üzerine giymek ma’nâsınadır; yukâlu: طَابَقَ بَيْنَ قَمِيصَيْنِ إِذَا لَبِسَ أَحَدَهُمَا عَلَى الْآخَرِ Ve bir nesne bir nesneye uygun ve çesbân olmak ma’nâsınadır; yukâlu: طَابَقَهُ إِذَا وَافَقَهُ Ve ayağı bağlı kimse adımları sık sık atarak yürümek ma’nâsınadır; yukâlu: يُطَابِقُ الْمُقَيَّدُ أَيْ يَمْشِي مُقَارِنًا اَلْخَطْوَ Ve at kısmı ayaklarını elleri bastığı mevzi’e vaz’ ederek yürümek ma’nâsınadır; yukâlu: طَابَقَ الْفَرَسُ إِذَا وَضَعَ رِجْلَيْهِ مَوَاضِعَ يَدَيْهِ

s. 1. A thing exactly corresponding with another, a counterpart; match. 2. Exact correspondence and coincidence.

اَلطِّبْقُ [et-tibk] (tâ’nın kesriyle) طَبَقٌ [tabak] gibi sürü çekirgeye ve bir gürûh-ı nâsa ıtlâk olunur. Ve دِبْقٌ [dibk] ismidir ki ökse ve yelim kara ta’bîr olunan lüzûcetli nesnedir ki onunla kuş sayd olunur. Ve bir cins ağacın yemişine denir. Ve bir nesneyi âher nesneye yapıştıracak şey’e denir, çiriş ve tutkal gibi. Ve tuzaklara ve kapanlara denir; müfredi طِبْقَةٌ [tibkat]tır. Ve nehârdan bir sâ’ate denir, طِبْقَةٌ [tibkat] dahi denir; yukâlu: مَضَى طِبْقٌ مِنَ النَّهَارِ وَطِبْقَةٌ أَيْ سَاعَةٌ مِنْهُ Ve طِبْقٌ [tibk] Geç ma’nâsına müsta’meldir ki Fârisîde dîr derler, gûyâ ki zamân mutabbak olmuştur; طَبِيقٌ [tabîk] dahi denir, ke-mâ se-yuzkeru. Ve bir nesnenin uygununa ve münâsib gelenine denir, niteki fethiyle de lügattır; طِبَاقٌ [tibâk] ve طَبِيقٌ [tabîk] dahi bu ma’nâyadır, ke-mâ se-yuzkeru.

بَنَاتُ طَبَقٍ [benâtu tabak] Devâhî ve âfâta ıtlâk olunur; fi’l-asl hayyeye ıtlâk olunur idi, kıvrılıp yattıkta tabak şeklinde olduğu için; yukâlu: إِحْدَى بَنَاتِ طَبَقٍ أَيِ الدَّوَاهِي Ve kavlumbağalara ve hayyelere ıtlâk olunur. Ve بِنْتُ طَبَقٍ [bintu tabak] Şol kaplumbağadır ki doksan dokuz yumurta yumurtlayıp cümlesi kaplumbağa çıkar, yüzüncü hayye zuhûr eder. Dâhiyeye ıtlâkı 'inde’l-ba’z buna mebnîdir. Ve طَبَقٌ [tabak] Masdar olur, طَفَقٌ [tafak] ma’nâsına ki bir işe başlayıp işlemek üzere olmak ma’nâsına; yukâlu: طَبِقَ يَفْعَلُ كَذَا طَبَقًا مِنَ الْبَابِ الرَّابِعِ بِمَعْنَى طَفِقَ Ve طَبَقٌ [tabak] ve طَبْقٌ [tabk] (سَبْقٌ [sebk] vezninde) Bir adamın eli yanına yapışıp ayrılmaz olmak ma’nâsınadır; yukâlu: طَبِقَتْ يَدُهُ طَبَقًا وَطَبْقًا إِذَا لَزِقَتْ بِجَنْبِهِ

iz. ar. Bir şeyin uygunu, çok benzeri, muvâfıkı, farksızı: meşkin tıbkını yazmaya gayret etmeli; bunun tıbkını bulamazsanız benzerini aramalı; tıbkı tıbkına uyuyor. ≡ h. Aynıyla, tamâmıyla büsbütün müşâbih ve uygun olarak: tıbkı bunun gibi yazabilir misiniz? Tıbkı emriniz üzere hareket ettim. [bu dahi “ayn” kelimesi gibi “tıbkı” sûretinde zebânzed olup mesela: tıbkı böyle yazdım, tıbkısını buldum, denilir.]

i. [ar. “tabk”dan - âhiri harekelenince gayn’a tahavvül eder.] 1. Az derin ve yayvan kap: yemek, sofra, muhallebi tabağı; çini, bakır, gümüş tabak. 2. Bir tabak dolusu şey: bir tabak yemek, bir tabak çilek, bir tabak muhallebi. 3. Lokantada müşteriye verilen yemek miktarı: bu lokantada acaba tabağı kaça? 4. Bir veya iki yapraktan ibâret kâğıt kıtası: bir tabak kâğıt [tabaka da denilir.]

اَلطَّابَقُ [et-tâbak] (هَاجَرُ [hâcer] vezninde) ve اَلطَّابِقُ [et-tâbik] (صَاحِبٌ [sâhib] vezninde) ve اَلطَّابَاقُ [et-tâbâk] (işbâ’la) Büyük kıt’alı yassı kiremide ve tuğlaya denir. Ve 'uzv-ı bedene denir, el ve ayak gibi. 'Alâ-kavlin bir koyunun nısf gövdesine denir. Ve طَابَقٌ [tâbak] (هَاجَرُ [hâcer] vezninde) Yağ eritecek tavaya denir, tâbe-i Fârisî mu’arrebidir; cem’iطَوَابِقُ [tavâbik] ve طَوَابِيقُ [tavâbîk] gelir. Mütercim der ki tuğla ma’nâsında dahi tâbe mu’arrebidir.

s. (pl. اطباق طباق،) 1. A thing that fits over another; as, a lid, a cover, etc. 2. A flat; shallow vessel; as, a plate, a dish, etc. 3. A layer, a stratum. 4. A fold of doth, etc. 5. A stage; story in a building. 6. A generation of men; also, a generation in time. 7. A condition, state, stage. 8. A female tortoise or turtle.