sıf. ar. s: serî‘a. [sürat’den sıfm.] Çabuk, tez, süratli: seyr-i seri‘; hareket-i serî‘a: سريع الحركه serî‘u’l-hareke = çabuk hareket eden; سريع الزوال serî‘u’z-zevâl = çabuk zâil olan, devamsız.

اَلشَّرِيعُ [eş-şerî’] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Bahâdıra denir; yukâlu: رَجُلٌ شَرِيعٌ أَيْ بَيِّنُ الشَّرَاعَةِ يَعْنِي شَجِيعٌ Ve iyi keten bezine denir; yukâlu: عَمِلَهُ مِنَ الشَّرِيعِ أَيِ الْكَتَّانِ الْجَيِّدِ

اَلسَّرِيعُ [es-serî’] (أَمِيرٌ [emîr] vezninde) Vasftır, cüst ve çâlâk adama denir; ve kavluhu ta’âlâ: ﴿وَاللهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ﴾ أَيْ حِسَابُهُ وَاقِعٌ لاَ مَحَالَةَ أَوْ لاَ يَشْغَلُهُ حِسَابٌ عَنْ حِسَابٍ وَلاَ شَيْءٌ عَنْ شَيْءٍ أَوْ تُسْرِعُ أَفْعَالُهُ فَلاَ يُبْطِئُ شَيْءٌ مِنْهَا عَمَّا أَرَادَ عَزَّ وَجَلَّ لِأَنَّهُ بِغَيْرِ مُبَاشَرَةٍ وَلاَ عِلاَج ٍفَهُوَ سُبْحَانَهُ يُحَاسِبُ الْخَلْقَ بَعْدَ بَعْثِهِمْ وَجَمْعِهِمْ فِي لَحْظَةٍ بِلاَ عَدٍّ وَلاَ عَقْدٍ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ Mü’ellif üç gûne tevcîh eylemiştir: Evvelâ lüzûm ‘alâkasıyla سَرِيعٌ [serî’]den vâki’ irâde olunup kıyâmetin vukû’ ve kurbüne tenbîh olunmuştur. Sâniyâ Hak ta’âlânın cümle-i ef’âli kâf ve nûn zımnında olmakla kâffe-i halâyıkı ân-ı gayr-i münkasemde hisâba keşîde edip ehadühümânın hisâbı âherin hisâbından meşgûl ve aralığa şey’-i âher tahallül eylememekle muhâsebeyi vakt-i dîgere ‘avk ve merhûn eylemez. Sâlisâ سُرْعَةٌ [sur’at]ten kıllet-i zamân-ı hisâb murâddır, zîrâ murâd-ı ilâhî irâde-i ‘aliyyesinden mütehallif olmamakla cümle-i halâyıkı ba’s ve mahşere cem’ eyledikten sonra kalem ve kâtib ve defter ve ‘add ve ‘akd makûlesi âlât ve edevâta muhtâc olmamakla bi’z-zât mecmû’unun hisâbını lahza-i yesîre ve lemha-i vâhidede rü’yet edip meşiyyet-i seniyyesi muktezâsınca ‘adl ve fazl ile mu’âmele eyleyecektir, hattâ bir koyun sağımı müddette cümle-i muhâsebe tekmîl olacağı eserde mervîdir. Ve سَرِيعٌ [Serî’] Esmâdandır: Serî’ b. ‘İmrân şu’arâdandır. Ve سَرِيعٌ [serî’] Çabuk ve müsri’ ma’nâsınadır ki zikr olundu; cem’i سُرْعَانٌ [sur’ân]dır sîn’in zammıyla. Ve سَرِيعٌ [serî’] بَشَامٌ [beşâm] dedikleri şecerden sâkıt olan dala ve çubuğa denir; cem’i سِرْعَانٌ [sir’ân]dır sîn’in kesriyle ve zammıyla. Mü’ellif bunu tekrâr eylemiştir.